1. Тўсиқлар қанака турларга бўлинади? Тўсиқли йўлаклардан ўтишда қандай амаллар бажарилади?

2. Тўғри овқатланиш.

3. Зарарли одатлар.

4. Кун тартиби.

5. Ижобий кайфият.

6. Тоза ҳаво.

7. Шахсий гигиена.

Соғлом турмуш тарзи, бу — ҳар қандай касалликлар профилактикаси ва саломатлик, куч-қувват гаровидир. У инсоннинг турли қирраларини ривожлантириш, муваффақиятга эришиш гаровидир. Соғлом турмуш тарзи қоидаларига риоя этган одам оиласи, меҳнат жамоаси, умуман, жамиятда ўз ўрнига эга бўлади, турли мураккаб вазиятларни енгиб ўтиш, ҳаёт қийинчиликлари олдида ўзини йўқотмасликка ўрганади.

14. 2019 - 2023 йиллар даврида Ўзбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва оммавий спортни ривожлантириш концепциясининг 5-бобида нима дейилган?

5-боб. Спорт тиббиётини такомиллаштириш, соғлом турмуш тарзи ва соғлом овқатланишни тарғиб қилиш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш

24. Таълим муассасаларининг ўқув дастурларига ўқувчиларнинг жисмоний фаоллигини рағбатлантирувчи соғлом турмуш тарзи юритиш кўникмаларини шакллантириш ва соғлом овқатланиш бўйича тадбирлар ва махсус курсларни киритиш.

25. Хусусий иморатлар уйларида ва кўп квартирали уйларда яшайдиган шахсларнинг яқинда жойлашган ижтимоий мақсаддаги объектларнинг (таълим, тиббиёт, спорт ва дам олиш муассасалари) жисмоний тарбия-соғломлаштириш ва спорт иншоотларидан фойдаланишини таъминлаш йўли билан улар учун жисмоний фаолликни мажбурий қўллаб-қувватлаш механизмларини жорий этиш.

26. Спортчилар ва жисмоний тарбия билан шуғулланувчи шахсларнинг тиббий хизматлардан фойдаланишини кенгайтириш ва тиббий таъминлаш сифатини ошириш, аҳолини соғломлаштириш учун жисмоний тарбиядан фаол ва самарали фойдаланиш.

27. Реабилитация қилувчи тиббиёт соҳасида инновацион усуллар ва технологиялардан кенг фойдаланган ҳолда спортда интенсив жисмоний юкламалардан, шунингдек, спортчилар ва аҳоли касалликни бошдан кечирганидан, жароҳатланганидан кейин тиклаш тадбирларини амалга оширишда сифатли тиббий ёрдам кўрсатилишини тизимли асосда ташкил этиш.

28. Аҳоли соғлом турмуш тарзининг асоси сифатида соғлом овқатланишни кенг тушунтириш ишларини ташкил этиш ва тарғиб қилишни кучайтириш.

29. Озиқ-овқат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлигига қўйилаётган замонавий талабларга мувофиқ озиқ-овқат хом ашёсининг асосий турларини маҳаллий ишлаб чиқаришни кенгайтириш, алмаштириб бўлмайдиган компонентлар, спорт билан шуғулланувчилар учун махсус озиқ-овқат маҳсулотлари ва овқатга қўшиладиган биологик фаол қўшимчалар билан бойитилган озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқаришни ривожлантириш.

15.Har qanday jismoniy sifatni (kuch, tezlik, chidamlilik, moslashuvchanlik, epchillik, muvofiqlashtirishni) rivojlantirish uchun mashqlar to’plami tayyorlash.

Jismoniy sifatlar dеganda biz insonning ayrim sifat tomonlarini tushunamiz. Bu sifatlar quyidagilardan iborat: kuch, tеzlik,chidamlilik, chaqqonlik va egiluvchanlik. Bu sifatlar harakatni bajarganimizda majmua holda namoyon bo’ladi. Misol: 100 m.ga yugurishda tеzkorlik, chidamlilik, chaqqonlik kuch sifatlari namoyon bo’ladi. Lеkin ularning ichida tеzkorlik hal qiluvchi rol o’ynaydi. Har bir sifatni to’g’ri tushunish va uni tarbiyalash mеtodikasini chuqur o’rganish uchun ularni ko’rib chiqishimiz lozim.

1. Kuch sifati:Kuch tushunchasi har xil ma'noda qo'llaniladi. Lekin uning ilmiy ma'nosi tashqi ta'sirlarini engishga qaratilgan muskul kuchanishi deb qabul qilinadi. "Kuch" so'ziga turli ma'no beriladi.

1) harakatning mexanik harakteristikasi sifatidagi kuch;

2) kishining fazilati sifatidagi kuch;

Kuchni rivojlantirish: Qarshiligi oshirilgan mashqlar-kuchni ko'paytiradigan mashqlar kuchrivojlantirish vositasi hisoblanadi.

Ular ikki guruhga bo'linadi.

1. Tashqi qarshiliklarni yengish bilan bajariladigan mashqlar, ularning tarkibi:

a) buyumlarning og' irligi,

b) sherigiga qarshilik ko'rsatishi,

v) elastik buyumlarning qarshiligi,

g) tashqi muxit qarshiligi.

2. O'z vazni bilan og'irlashtirib bajariladigan mashqlar. Bunda buyumlar og'irligi bilan mashqlardan ham foydalaniladi. Kuchni rivojlantirishda qarshilik miqdorini tanlashuslubiyotning asosiy masalalaridan biridir. Bu masalani muskullarni turlicha kuchlantirib bajariladi. Muskul kuchini oshirishda zo'r berish mashqlari muhim ahamiyatga ega. Maksimal darajada zo'r berishni turli yo'llar bilan xosil qilish mumkin:

1) chegaraga yaqin bo'lmagan yuklamalar engishni chegara darajada ko'p takrorlash;

2) tashqi qarshilikni chegara darajada oshirish;

3) qarshiliklarni chegara darajada tezlik bilan yengish.

Kuchni rivojlantirish uchun mashqlar majmuasi

1. O‘tirib, qo‘llarni orqaga qilib tayanish. Oyoqlarni burchak qilib ko‘tarish, so‘ngra dastlabki holatgaqaytish.

2. Yotib, qo‘llarga tayanish va uni bukib-yozish.

3. Asosiy tik turish holatidan gantel ushlagan qo‘llarni oldinga cho‘zib, yarim o‘tirish.

4. Qorinda yotib, qo‘llarni bosh orqasiga qo‘yish,belni egib, gavdani ko‘tarish va tushirish

5. Avval chalqancha yotish, so‘ngra burchak hosilqilib o‘tirish, qo‘llar bilan boldirni ushlab, oyoq vagavdani tik ko‘tarish.

6. Arg‘amchini oldinga aylantirib sakrash

Chaqqonlik sifati: Harakatlarning koordinatsion murakkabligi chaqqonlikning birinchi o'lchovi hisoblanadi.

Chaqqonlikni rivojlantirish: Chaqqonlikni rivojlantirishda bir qator usullar qo'llanadi.

Ular quyidagicha bo'lishi mumkin.

• 
  Muskullarni ratsional bo'shashtirish uslubiyoti.
  
• 
  Tonik zo'riqishga qarshi kurashish.
  
• 
  Tezkorlik zo'riqishga qarshi kurashish.
  
• 
  Koordinatsion zo'riqishga qarshi kurashish.
  
• 
  Muvozanat saqlash qobiliyati va uni rivojlantirish uslubiyoti
  
• 
  "Makonni xis qilish" va uni rivojlantirish uslubiyoti.
  

Chaqqonlikni rivojlantirish uchunmashqlar majmuasi

1. Ikki tennis to‘pini bir paytda yerga urish va ilibolish.

2. Halqalarni qo‘l bilan aylantirib turib sakrash.

3. Òo‘pni balandga otish va u qaytib tushgunchaqo‘lni yerga tekkizish.

4. Gimnastik tayoqchadan galma-gal oldinga vaorqaga hatlab o‘tish.

5. Qorinda yotib, 1, 2 ta tennis to‘pini yuqorigaotish va ilib olish (jonglyor harakatini bajarish).

6. Devordan biroz narida (masofani har kim o‘zitanlaydi) turib, qo‘l bilan unga tayanish va itarilishhamda dastlabki holatga qaytish

Egiluvchanlik sifati:Egiluvchanlik deganda tayanch-harakat apparatining morfofunktsional xususiyatlari tushunilib, bu xususiyatlar shu apparat zvenolarning harakatchanligini belgilaydi.Egiluvchanlik aktiv va passiv bo'ladi.

Egiluvchanlikni rivojlantirish: Egiluvchanlikni harakatlarni erkin bajarishni ta'minlaydigan darajada rivojlantirish maqsadga muvofiq. Bunda egiluvchanlik miqdori harakat bajariladigan maksimal amplitudadan ortiqroq bo'lishi kerak. Egiluvchanlikni bo'g'inlar imkoniyatidan ortiq darajada rivojlantirish bo'g'inlarning qolaversa tayanch harakat apparatining uyg'un rivojlanishini buzadi. Egiluvchanlikni rivojlantirish uchun harakat amplitudasi oshirilgan mashqlarda foydalaniladi. Ular 2 guruhga-aktiv va passiv harakatlarga bo'linadi. Aktiv harakatlarda biror bo'g'indagi harakatchanlikning ortishi shu bo'g'indan o'tadigan muskullarning

qisqarish xisobiga ro'y beradi. Passiv harakatlarda tashqi kuchlardan foydalaniladi.

Egiluvchanlikni rivojlantirish uchunmashqlar majmuasi

1. Oyoqlarni keng qo‘yib asta-sekin yotish va qo‘llar bilan yerga tayanish.

2. Gimnastik devorga orqa o‘girib turib, devor pillapoyalariga tayanib, „ko‘prik“cha holatiga o‘tish.

3. Oyoqlarni yelka kengligida qo‘yib, halqani beldaaylantirish.

4. Gimnastik devorda turib, oyoqlarni yelka kengligida qo‘yish. Asta-sekin qo‘llar bilan devor pillapoyalaridan pastga tomon ushlab tushib, egilib, osilishholiga o‘tish.

5. Òayanchga yon bilan turib, bir oyoqni siltash

6. Oyoqlarni yelka kengligida qo‘yib, qo‘llar bilangimnastik devor pillapoyalarini ushlash va gavdaniprujinasimon harakatlantirish