1. Yurak ishi yetishmovchiligi, sabablari, turlari, rivojlanish mexanizmlari

Reja:
1.Yurak ishi yetishmovchiligi, sabablari, turlari, rivojlanish mexanizmlari
2. Yurak ishi yetishmovchiligida moddalar almashinuvining buzilishlari.
3.Yurak ishi yetishmovchiligida hansirash, ko’karish va shish paydo bo’lish mexanizmi.

Yurak ishi yetishmovchiligi, sabablari, turlari, rivojlanish mexanizmlari.

Yurak etishmovchiligining patofiziologiyasi - Pathophysiology of heart failure

TA’RIF
Yurak ishi yetishmovchiligi- yurakning organizmda normal gemodinamikani saqlay olmasligiga aytiladi

ETIOPATOGENEZI
-nasliy omillar
-infeksion omillar
-zaharlanishlar(dorilar, alkagol)
-yurakka yuklama tushishi (gipertrofiya)
-miokardit, revmatizm, infeksion endokardit
YURAK YETISHMOVCHILIGI RIVOJLANISH MEXANIZMI
O’tkir yurak yetishmovchiligining rivojlanishi ko’pincha miokard infarkti, o’tkir miokardit, og’ir aritmiyalar (qorincha fibrillyatsiyasi, paroksizmal taxikardiya va boshqalar) fonida kuzatiladi. Bunda daqiqalik qon haydalishi va arterial tizimga qon kelishining keskin pasayishi kuzatiladi. O’tkir yurak yetishmovchiligi klinik jihatdan o’tkir tomir yetishmovchiligiga o’xshaydi va ba’zida o’tkir yurak kollapsi deb ataladi.
Surunkali yurak yetishmovchiligida yurakda rivojlanayotgan o’zgarishlar uzoq vaqt davomida qon tomir tizimining intensiv ishi va adaptiv mexanizmlari bilan kompensatsiyalanadi, ularga:
-yurak qisqarishi kuchining ortishi;
-ritmining tezlashishi;
-kapillyarlar va arteriolalarning kengayishi hisobiga diastoladagi bosimning kamayishi (bu sistolada qon haydalishini yengillashtiradi);
-to’qimalarning perfuziyasi ortishi.

TASNIFI
Dekompensatsiya belgilarining ortishi tezligi bo’yicha o’tkir va surunkali yurak yetishmovchiligi ajratiladi.

O’tkir yurak yetishmovchiligining rivojlanishi ikki turga bo’linadi:
Chap tur bo’yicha (o’tkir chap qorincha yoki chap bo’lmacha yetishmovchiligi);
O’tkir o’ng qorincha yetishmovchiligi.

Vasilenko-Strajesko tasnifiga ko’ra, surunkali yurak yetishmovchiligining rivojlanishida uch bosqich ajratiladi:

I (boshlang’ich) bosqich — yurak yetishmovchiligi belgilari yashirin, faqat jismoniy zo’riqish davomida hansirash, ortiqcha charchoq bilan namoyon bo’ladi; tinch holatda gemodinamik buzilishlar kuzatilmaydi.
II (sezilarli) bosqich — uzoq muddatli qon aylanishi yetishmovchiligi va gemodinamik buzilishlar (kichik va katta qon aylanish doiralarida dimlanishlar) tinch holatda ham ifodalanadi; mehnat qobiliyatining keskin cheklanishi:
II davr A — yurakning bitta qismida o’rtacha gemodinamik buzilishlar (chap yoki o’ng qorincha yetishmovchiligi). Hansirash normal jismoniy faoliyatda rivojlanadi, ish qobiliyati keskin kamayadi. Obyektiv belgilari — sianoz, kichik boldirning shishishi, gepatomegaliyaning dastlabki belgilari, qiyin nafas olish.
II davr B — butun yurak-qon tomir tizimini qamrab olgan chuqur gemodinamik buzilishlar (katta va kichik doira). Obyektiv belgilari — tinch holatda ham hansirash, jiddiy shishlar, sianoz, assit; mehnat qobiliyatining to’liq yo’qotilishi.
III (distrofik, yakuniy) bosqich — qon aylanishining va modda almashinuvining jiddiy yetishmovchiligi, a’zolar tuzilmasining morfologik qaytarib bo’lmaydigan buzilishlari (jigar, o’pka, buyraklar), holdan toyish.
KLINIK KO’RINISHLARI

O’TKIR YURAK YETISHMOVCHILI BELGILARI

-chap qorincha ishi zaiflashuvi- òpka venalari, arteriolalari, kapillyarlarda bosim ortishi – o’tkazuvchanlik oshishi- interstitsial va alveolyar shish kuzatiladi.
-kardial astma
- bo’g’ilish
-havo yetishmaslik hissi
- yurak urib ketishi
- qiyin ko’chuvchi balg’amli yo’tal
- sovuq terlash
- ortopnoe
-akrosianoz
-hansirash
SURUNKALI YURAK YETISHMOVCHILI BELGILARI
-mitral klapan yetishmovchiligi
- arterial gipertenziya
- kichik qon aylanish doirasida dimlanish
-surunkali chap qorincha yetishmovchiligi.
YURAK YETISHMOVCHILI TURLARI
a) yurakka yuklamaning oshishi
b) miokard qisqaruvchanligining pasayishi
c) aralash turi
ADABIYOTLAR
Boron, Valter F.; Boulpaep, Emil L. (2005). Tibbiy fiziologiya: Uyali va molekulyar yondashuv (Yangilangan tahrir). Saunders. p. 533. ISBN 978-0-7216-3256-8.
Rang HP (2003). Farmakologiya. Edinburg: Cherchill Livingstone. p. 127. ISBN 978-0-443-07145-4.
"yurak etishmovchiligidagi yurak patofiziologiyasi". GPnotebook.

Yurak ishi yetishmovchiligida moddalar almashinuvining buzilishlari.

Asosiy modda almashinuvi yurak yetishmovchilgida ortadi.
Modda almashinuvlari: