1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети бобожонов нозимжон неъматжонович талабалар оммавий соғломлаштириш спорти ни воситалари ва машғулотлари. (монография)

КАНАТ (арғамчи) ТОРТИШ – ташкилланган спорт тури тарзида ўтган 
асрнинг 70-йилларида Англияда юзага келган. 1900 йилда Париж шаҳрида ва 1912 
йили Стокгольмда ўтказилган Олимпиада дастурига киритилган. 1963 йили 
Ҳалқаро федерация ташкиллангандан сўнг, бу спорт тури федерацияси 
фаолиятида янги этап бошланади ва жаҳоннинг 20 дан ортиқ мамлакати унга аъзо 
бўлиб киради. Жамоа бир хил вазнда мусобақалашади (жамоанинг умумий вазни 

---

81 
560 кг.гача), ярим ўрта вазн (640 кг.гача), ўрта вазн (680 кг.гача), ярим оғир вазн 
(720 кг.гача) ва оғир вазн (800) кг.гача. ҳар бир жамоа 8 нафардан ўйинчига ва 
жамоа капитанига эга бўлиб, унинг айнан ўзи мусобақаларда иштирок этмайди ва 
ўз жамоадошларининг фаолиятига раҳбарлик қилади. Канат камида 35 м. 
узунликда бўлиши лозим, айланаси 10 дан 12,5 см ҳажмида бўлиши лозим. 
Коридор охирига оқ байроқча, канатнинг ўртаси белгиланади, қизил байроқчалар 
марказдан орқага 2 м масофага ўрнатилади, ўша чизиқдан рақиб жаомасини 
аъзоларини тортиб қўлга киритилади. Ерга ѐтиб олиб канатни тортиш ман 
қилинади. Бундай қоида бузиш огоҳлантирилади, огоҳлантириш уч мартадан 
ошса, жамоа ўйиндан четлаштирилади. 
Аѐллар фақат битта тоифасида – эркин ѐки очиқ, яъни вазнининг чегараси 
ўрнатилмайди. Мусобақа пайтида аѐллар (қизлар)га қўлқоп кийишга рухсат 
берилади. 
СЕПАКТАКРОУ – қўл билан ўйналмайдиган волейбол. Малайзия тилида 
―Оѐқ билан тўп ўйнаш‖ деб номланади, Жанубий-Шарқий Осиѐ мамлакатларида 
кенг тарқалган. Ўйинда 5 нафардан ўйинчиси билан икки жамоа иштирок этади. 
Ўйин майдони бадминтон корти ўлчамича тенг (сеткаси билан). Тўп қўл билан 
уни ўйинга киритаѐтган жамоа ўйинчиси оѐғига ташлаб берилади, уни қабул 
қилувчи жамоа оѐғи ѐки боши билан қабул қилади (қўл билан фақат тўпни ўйинга 
киритилади холос). Сўнг волейбол қоидаси бўйича ҳисоб юритилади, ўз 
майдонида учта узатиш қилиш мумкин холос. Ўйин Европа мамлакатларига ҳам 
тарқалмоқда. Уни ѐшу-қари, ҳатто қизлар қизиқиб ўйнамоқдалар. 
СКВОШ – бадминтонни эслатади, ўйин хоккей майдони коробкасининг 
бортларидан 
бир 
оз 
баландроқ 
майдонда 
ўтказилади. 
Ракеткаси 
бадминтонникидан массаси каттароқ, диаметри 4 см.ли резина тўп билан 
ўйналади. Ҳисоб бадминтонникига ўхшаш тарзда олиб борилади. 100 дан ортиқ 
мамлакатда 10 миллиондан ортиқ одам шуғулланади. Соғломлаштириш 
машғулотлари учун энг қизиқарли саналади.