10 – laboratoriya ishi. Cho’G’lanma lampochkaning qarshiligini va quvvatini aniqlash ishning maqsadi

Usulning nazariyasi va qurilmaning tavsifi:
Omik qarshilikli o’zgarmas tok zanjirining bir qicmiga Om qonunini yozishda tok kuchi va kuchlanishning ta’sir etuvchi qiymatlari olinadi, ya’ni:

Bu yerda I – tok kuchining ta’sir etuvchi qiymati, U – kuchlanishning ta’sir etuvchi qiymati, R – zanjirning olingan qicmining (cho’g’lanma lampaning) omik qarshiligi.
Omik qarshilikli o’zgarmas tok zanjirida bizni o’zgarmas tokning quvvati P va qarshiligi R qiziqtiradi va ular quyidagi formulalar yordamira hisoblanadi.
Quvvqt - (6) va qarshilik - (7)
Omik qarshilikli o’zgaruvchan tokning o’rtacha quvvatining qiymati tok kuchi va kuchlanishning ta’sir qiluvchi qiymatlarining ko’paytmasiga teng, R qarshilik esa kuchlanishning tok kuchiga nisbatiga teng.
O’zgarmas tok zanjiridagi amperimetr va voltmetrlar o’zgaruvchan tokning va kuchlanishning ta’sir etuvchi qiymatlarini ko’rsatadi. Buning uchun o’zgarmas tokmanbai ɛ, o’zgarmas tok amperimetri A, cho’g’lanma elektr lampochkasi L, rheostat (jilgichli reostat) R va kalit K larni ketma-ket ulab elektr zanjirini tuzamiz (1-rasm).

1-rasm. Elektr lampochkasini o’zgarmas zanjiriga ulash.


Ishni bajarish tartibi:
1. 1 - rasmdagi sxema bo’yicha elektr zanjirini yig’ing.
2. Elektr sxemani tok manbaiga ulash uchu o’qituvchi yoki laborantdan ruxsat oling.
3. Kalit bilan zanjirni faollashtiring. Amperimetr va voltmeter ko’rsatishlarini yozib oling va 1 (a,b) – jadval ga kiriting.
4. Reostatni qarshiligini o’zgartirib, tajribani kamida 4 - 5 marta takrorlang.
5. Quvvatni (6) va qarshilikni (7) formulalardan foydalanib har qaysi tajribalardagi lampochka iste’mol qiladigan P tik quvvatini va R qarshiliklarning qiymatlarini hisoblang va 1(a,b) - jadvalga kiriting.
6. Absalyut va nisbiy xatoliklarni hisoblang, lampochka pasportidagi kattalikar bilan tajribada olingan natijalarni taqqoslang va tahlil qiling.