10 – laboratoriya ishi. Cho’G’lanma lampochkaning qarshiligini va quvvatini aniqlash ishning maqsadi

1)
ΔP=P-P=150-20=130W

2)
ΔP=P-P=150-60=90W

3)
ΔP=P-P=150-120=30W





1(a) - jadval.

№	I, (A)	U, (V)	P, (W)	ΔP, (W)	ɛ, (%)
1	1	20	20	130	15.3
2	2	30	60	90	40
3	3	40	120	30	80
O’rtacha	2	30	67	83	45

Cho’g’lanma lampochkaning quvvatini aniqlash:

1. 
   
   

1(b) - jadval.

№	I, (A)	U, (V)	R, (Ω)	R, (Ω)	, (%)
1	1	20	20	130	13
2	2	30	15	135	12
3	3	40	13	137	11
O’rtacha	2	30	16	134	12

Cho’g’lanma lampochkaning R qarshiligini aniqlash:


Nazorat savollari:
1. O’zgarmas elektr kokining tavsifi nimada ?
'zgarmas elektr kokining tavsifi o'zgaruvchanlikning elektr tomoshalariga qarshi ta'sir ko'rsatmaydigan kok sifatida belgilanadi. O'zgarmas elektr koklari tashqi elektr tomoshalariga yo'ng'inga, ularga yoki ulardan o'tkazilgan elektr qarama-qarshilikga ta'sir etmaydigan obyektlardir.

O'zgarmas elektr koklari, elektr o'zgaruvchanliklarning ularga ta'sir etadigan jismlar, vositalar, tizimlar yoki tashqi asbob-uskunalar bo'lishi mumkin. Ularning elektr tomoshalariga yaqin yoki ko'ra ta'siri o'zgaruvchanliklardan kelib chiqmaydi, shuning uchun ularga o'zgarmas elektr kok deyiladi.

O'zgarmas elektr koklarining bir necha misollarini quyidagi bilan o'rganishingiz mumkin:

Metallar: Ko'p metaldagi elektr o'zgaruvchanliklar o'zgarmas elektr koklar sifatida hisoblanadi. Misol uchun, temir, mis, bronza kabi metallar o'zgarmas elektr koklari hisoblanadi.

Stabil o'zgaruvchilar: Ba'zi elektronik komponentlar, masalan, tranzistorlar, stabilizatorlar o'zgarmas elektr koklar hisoblanadi, chunki ularga o'tkazilgan o'zgaruvchanliklar ularga ta'sir etmaydi.

Stabil tizimlar: Ba'zi elektr tizimlar, masalan, voltmetrlar, ampermetrlar, o'zgarmas elektr koklarga ega bo'lishi mumkin. Ularning birlamchi vazifasi o'zgaruvchanliklardan kelib chiqqan o'zgaruvchanlikni o'zgartirmaslik.

O'zgarmas elektr koklari, elektrikni bajarish va boshqarish sohasida ahamiyatga ega bo'lgan qurilmalar va tizimlarda foydalaniladi. Ularning stabiiligi va o'zgarmas elektr kok xususiyatlari, qurilgan tizimning iste'molchisi uchun ahamiyatli bo'ladi.

2. Elektr toki bajargan ish nimalarga bog’liq?
Elektr toki bajarilishi bir necha muhim amaldan bog'liq bo'ladi. Quyidagi ishlar elektr toki bajarilishiga ta'sir qiladi:

Energiya yetkazish: Elektr toki energiyani quyidagi jarayonlar orqali yetkazadi:

Kuch o'zgartirish: Elektr stansiyalardan yoki boshqa manbalardan olingan elektr energiyasi, transformatorlar orqali kuch o'zgartirib, energiya yetkazish tarmoqlari orqali yo'naltiriladi.

Energia yetkazish tarmoqlari: Elektr toki energiya yetkazish tarmoqlari orqali bir joydan boshqa joylarga yetkaziladi. Ularning tuzilishi va o'zaro bog'lanishi kabel va transformatorlardan tashkil topadi.
Transformatorlar: Elektr energiyasi transportda yuqori kuchga oshirilib, bir joydan boshqa joylarga yetkazilish uchun transformatorlar ishlatiladi. Transformatorlar elektr tokining voltajini o'zgartirishda ishlatiladi.
Energiya taqsimoti: Elektr toki, energiya taqsimoti orqali yetkazilgan energiyani iste'molchilarga tarqatadi. Quyidagi amallar shu jarayonda o'zini ifodalaydi:

Quvvat taqsimoti: Elektr toki bajarilgan joydan iste'molchilarga quvvat taqsimoti orqali uzatiladi. Quvvat taqsimoti tizimi qurilgan elektr tarmoqlari, elektr tashqi asbob-uskunalari, binolardagi elektr tizimlar va ko'plab boshqa elektrikli qurilmalarni o'z ichiga oladi.

Yo'naltirish vositalari: Elektr toki bajarilishi, yo'naltirish vositalari yordamida amalga oshiriladi. Misol uchun, elektr energiyasini chiroq va elektronik qurilmalarda foydalanis
3. Elektr toki quvvati va uning birligini tushuntiring?
Elektr toki quvvati, elektr energiyasini ifodalaydigan va energiya almashishni amalga oshiradigan fizikaviy ma'lumotlardan iboratdir. Uning birligi amper (A) hisoblanadi. Elektr toki quvvati, elektr toki tarmoqida o'tkazilayotgan elektr to'plamining o'zgaruvchanligiga va energiya almashishiga bog'liq bo'ladi.

Quvvat, elektr toki tarqatuvchisi yoki iste'molchi tizimiga o'tkazilgan energiya miqdorini ifodalaydi. Bunda elektr to'plamidagi elektrning quvvati, elektrning yo'naltirishda va ishlov berishda harakatlanishi uchun sarflangan energiya miqdorini ifodalaydi. Quvvatning birligi vat (watt, W) hisoblanadi.

Quvvatning elektr toki quvvati bilan bog'liq bo'lishi uchun tomosha qilingan formulya:

Quvvat (W) = Quvvatni hisoblash uchun elektr toki quvvati (A) x Potensial farq (V)

Bu formula quvvatni hisoblash uchun foydalaniladi. Elektr toki quvvatini hisoblash uchun elektr toki quvvati (A) va potensial farq (V) ni o'z ichiga oladi

4. Omik qarshilik va uning birligini tushuntiring?
Omik qarshilik, elektr o'tkazuvchi tizimdagi elektr oqimning to'g'ridan-to'g'ri iste'molchiga ta'sir etgan qarshilikdir. Omik qarshilikning birligi o'm (ohm) hisoblanadi.

Omik qarshilik, elektr oqimida o'zgaruvchanliklarni yaratmayan ideal qurilmalar uchun xususiydir. U elektr oqimida to'g'ridan-to'g'ri va nisbiy harakatni ta'minlayadi. Omik qarshilikning qiymati, o'tkazuvchining materiali, uzunligi, kesishuvning qalinligi va temperaturasi bilan bog'liq bo'ladi.

Omik qarshilikning qonuniy formulasi Ohm qonuni bilan ifodalangan:

V = I x R

Bu yerda:

V, elektr oqim bo'ylabning potensial farqi (volt) ni ifodalaydi,

I, elektr oqimdan o'tkazilayotgan to'g'ridan-to'g'ri elektr tokining intensivligi (amper) ni ifodalaydi,
R, o'tkazuvchining omik qarshilik (o'm) ni ifodalaydi.
Bu formula bo'yicha, potensial farq (V) elektr oqim intensivligi (I) bilan omik qarshilik (R) ni ko'paytirish orqali ifodalangan.