10-Ma’ruza Tishli mexanizmlar. Tishli uzatma xillari. Ilashmaning asosiy qonuni. Ma’ruza rejasi

Burchak tezliklar nisbati – bu uzatish nisbati, shuning uchun, yozish mumkin:

• Burchak tezliklar nisbati – bu uzatish nisbati, shuning uchun, yozish mumkin:

Bu formulada O1P va O2P kesma qiymatlaridan tashqari, ularning yo‘nalishlari xam topilgan. 10.3-rasmda sxema uchun bu kesma yo‘nalishlari teskari yo‘nalgan. SHuningdek, ularning uzunlik nisbati va uzatish nisbati – manfiy, bu bog‘langan tishli g‘ildiraklar yo‘nalishi qarama-qarshi ekanligini bildiradi.

Xarakatni uzatish protsessida kontaktdagi profillar bir-birida sirpanada va kontakt nuqta qandaydir chiziqda siljiydi. Kontakt nuqtalarning geometrik o‘rnini ilashish chizig‘i deyiladi (10.4-rasm).

• Xarakatni uzatish protsessida kontaktdagi profillar bir-birida sirpanada va kontakt nuqta qandaydir chiziqda siljiydi. Kontakt nuqtalarning geometrik o‘rnini ilashish chizig‘i deyiladi (10.4-rasm).
• K’ konakt nuqtadan o‘tkazilgan birinchi xolatdagi n’-n’ normal, markaz chizig‘ini P’ qutbda kesadi, bundan uzatish nisbati:

K’’ kontakt nuqtadan o‘tkazilgan ikkinchi xolatdagi n’’-n’’ normal, markaziy chiziqni P’’ qutbda kesadi,. qurilayotgan xolatda P’ qutb bilan ustma-ust tushmaydi. Uzatish nisbati ikkinchi xolatda:

• K’’ kontakt nuqtadan o‘tkazilgan ikkinchi xolatdagi n’’-n’’ normal, markaziy chiziqni P’’ qutbda kesadi,. qurilayotgan xolatda P’ qutb bilan ustma-ust tushmaydi. Uzatish nisbati ikkinchi xolatda:

10.4-rasmdan ko‘rinib turibdiki, kesmalar nisbati birinchi va ikkinchi xolatlarda xar xil, shuning uchun:
10.4-rasm

Bundan quyidagi xulosa kelib chiqadi: agar birinchi tishli g‘ildirak burchak tezligi o‘zgarmas bo‘lsa, ya’ni u tekis xarakatlanadi, unda qurilayotgan xolatda ikkinchi g‘ildirakning burchak tezligi o‘zgaruvchan bo‘ladi, ya’ni u notekis xarakatlanadi.

• Bundan quyidagi xulosa kelib chiqadi: agar birinchi tishli g‘ildirak burchak tezligi o‘zgarmas bo‘lsa, ya’ni u tekis xarakatlanadi, unda qurilayotgan xolatda ikkinchi g‘ildirakning burchak tezligi o‘zgaruvchan bo‘ladi, ya’ni u notekis xarakatlanadi.
• Biroq, ko‘pincha xolatlar uchun, buni qo‘llab bo‘lmaydi. Mashinalarda zveno burchak tezliklari o‘zgarmas bo‘lgan tishli mexanizmlardan foydalaniladi, ya’ni o‘zgarmas uzatish nisbatli tishli mexanizmlardan.