10-mavzu. Biznes modellarni ishlab chiqish

Ijaraga olish / ijaraga berish 
Ushbu daromad oqimi mijozga ma'lum bir aktivni belgilangan muddat 
davomida belgilangan haq evaziga ishlatish bo'yicha vaqtinchalik huquqlarni berish 
orqali hosil bo'ladi. Ijaraga oluvchi doimiy daromad oladi va ijarachi bitimning 
predmetidan to'liq narxini to'lamasdan foydalanish imkoniyatiga ega bo'ladi. 
Bunday munosabatlarning mukammal namunasini Zipcar.com da ko’rish mumkin. 
Kompaniya o'z mijozlariga soatiga avtomobillarni ijaraga berishni taklif qiladi. 
Natijada ko'pchilik avtomobilni sotib olish o’rniga, uni ijaraga olib foydalanish 
imkoniga ega bo’ladi. 
Litsenziyalar 
Bunda himoya qilinadigan intellektual mulkdan foydalanish huquqlarini berish 
orqali daromadlar oqimi yaratiladi. Litsenziyalash huquq egalariga mahsulot ishlab 
chiqarmasdan yoki xizmat ko'rsatmasdan mol-mulkdan daromad olish imkoniyatini 
beradi. Masalan, media sohasida mualliflik huquqi egasi mualliflik huquqini saqlab 
qoladi, ammo mulkni ishlatish uchun litsenziyani uchinchi shaxsga sotadi. Xuddi 
shu tarzda, sanoatda texnologiyalar uchun patentlarni sotish amalga oshiriladi. 
 
Brokerlik foizlari 
Daromad oqimi bitim jarayonida ikki yoki undan ortiq tomonga ko'rsatiladigan 
vositachilik xizmatlaridan ham kelib chiqadi. Masalan, kredit karta kompaniyasi 
karta sotuvchisi va mijoz o'rtasida o'tkazilgan bitimlarning foizini oladi. Brokerlar 
va ko'chmas mulk agentlari har bir muvaffaqiyatli operatsiya uchun komissiya 
oladilar. 
Reklama 
Bu turdagi daromad oqimi mahsulot, xizmat yoki brendni reklama qilish uchun 
to'lovlar orqali hosil bo'ladi. An'anaga ko'ra ommaviy axborot vositalari va ommaviy 
tadbirlarning tashkilotchilari reklama daromadlari modelidan foydalanadilar. 
So'nggi paytlarda boshqa tarmoqlar, shu jumladan dasturiy ta'minot ishlab 

---

chiqaruvchilari va xizmat ko'rsatuvchi korxonalar reklama daromadlarining oqimiga 
ko'proq bog'liq bo'lishmoqda. 
Har bir daromad oqimining o'ziga xos narx belgilash mexanizmi mavjud. Siz 
tanlagan mexanizm turi sizning foydangizga sezilarli ta'sir ko'rsatishi mumkin. 
Narxlash mexanizmiga qarab narxlar o’rnatilgan yoki erkin bo'lishi mumkin.