10-Mavzu. Elektron biznesning maqsadi va uning qo‘llanilish sohalari

Ikkinchi soha – tovar sotib olishni bevosita amalga oshirilishi. Shu bilan birga, tez 
va ozmiko‘pmi xavfsizdir. Tovarni sotib olish uchun buyurtma, elektron pochta orqali 
xabar yuborilishi bilan tasdiqlanishi zarur. 
Uchinchi soha – sotishdan keyin qo‘llabquvvatlash. Bu mijozga tovarni sotib 
olishni rasmiylashtirayotganida taklif qilinib, keyinchalik tovardan foydalanish 
davomida ham amalda bo‘ladi. Bunda mijozga sotuvchi kompaniya bilan elektron 
pochta yoki websaytda aloqa qilish imkoniyati yaratib berilib, agar qandaydir 
muammolar yuzaga kelsa, mijoz norozilik bildirishi ham mumkin bo‘ladi. 
To‘rtinchi soha – Mijozlarning ma’lum magazinlar yoki ba’zi markalar uchun 
yetakchiligiga alohida e’tibor qaratish. Elektron magazinlarning savdo hajmi, odatda, 
uning doimiy mijozlari miqdori bilan aniqlanadi. Bunda, ushbu elektron magazin bitta 
doimiy mijozni saqlab turish uchun 30$ dan 200$ va undan ko‘p xarajat qiladi. 
Beshinchi soha – elektron magazinga e’tiborni qaratish va saqlab turish maqsadida 
qilinadigan reklamadir. Internet tarmog‘ida reklamaga juda yuqori talablar qo‘yiladi. 
Uning maqsadi, keng ommaga mo‘ljallanganligi, o‘zgaruvchan, interfaol va o‘ziga jalb 
qilishdan iborat. Reklamaning yuqorida aytib o‘tilgan talablarga javob berishini 

---

ta’minlash maqsadida Javaanimatsiya, DHTML, VRML va boshqa shu kabi vositalar 
ishlab chiqilgan. 
Elektron biznesning an’anaviy savdo shaklidan farqi 
Elektron magazinlarda savdo jarayonini tashkil etish an’anaviy tushunchadagi 
savdodagidan farq qiladi. Elektron savdo va oddiy savdo jarayonlarining asosiy farqli 
tomonlarini quyidagicha tasniflash mumkin: 
 
Xaridorlarni jalb qilish usuliga ko‘ra. Magazinga xaridorlarni jalb qilish usuli 
juda katta ahamiyatga ega. An’anaviy tushunchadagi savdoda ushbu jarayonni 4 
bosqichda izohlash mumkin xaridorlarni reklama yordamida jalb qilish; bu yerda asosiy 
omil magazinning qayerda joylashganligidir; 
savdo peshtaxtalari va magazinga kirish joyining chiroyli qilinganligi; bu 
bosqichga alohida e’tibor qaratiladi; 
Magazinga kirgan xaridorni, savdo zalining ichki qismini did bilan yasatish va 
qulay tashkil qilish bilan, o‘ziga jalb qilish; 
Xaridorning o‘ziga zarur bo‘lgan tovarni tanlashi; sotuvchi yordamida tovarni 
qancha oddiy va tez tanlashi, xaridorga kelgusi xaridlar uchun qaror qabul qilishi yoki 
qilmasligiga shunchalik bog‘liq. 
Elektron magazinda yuqorida sanab o‘tilgan bosqichlar umuman boshqacha tarzda 
yo‘lga qo‘yilgan. Elektron vitrina (peshtaxta) va magazinga kirish birgalikda tashkil 
qilingan. Barcha reklama ma’lumotlari elektron magazinning peshtaxtasida 
joylashtirilgan. Bunda xaridorga kerakli tovarni qayerdan va qanday olishi to‘g‘risida 
sodda va lo‘nda ko‘rsatilgan ma’lumotlar bo‘lishi zarur.