11 – Мавзу Фалсафа категориялари


МИҚДОР ЎЗГАРИШЛАРИНИНГ СИФАТ ЎЗГАРИШЛАРИГА ЎТИШИ ҚОНУНИ


Download 56.93 Kb.
bet5/10
Sana17.06.2023
Hajmi56.93 Kb.
#1528531
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
6-mavzu. Фалсафий категориялар

МИҚДОР ЎЗГАРИШЛАРИНИНГ СИФАТ ЎЗГАРИШЛАРИГА ЎТИШИ ҚОНУНИ
  • Категория тушунчаси ва таснифи.
  • Тушунча – бу шундай бир фикрки, унда нарсанинг такрорланувчи хоссалари,
  • алоқалари ва томонлари акс этади. Тилда тушунча сўз билан ифодаланади.
  • Масалан, «талаба», «университет», «аудитория» сўзлари маълум даражада
  • умумий, абстрактдир. Аммо шундай тушунчалар ҳам борки, уларда шунчаки
  • умумий эмас, балки ўта умумий нарсалар ва ҳодисалар қайд этилади. Бундай
  • тушунчалар жуда юқори даражадаги мавҳумлаштириш (муайяндан узоқлашиш)
  • маҳсули ҳисобланади.
  • Категория (юнон. kategoria – таъриф, мулоҳаза) – борлиқ ҳодисалари ва унда
  • ҳукм сурувчи муносабатларнинг муҳим, типик мазмунини ўзида акс эттира-
  • диган ўта кенг тушунча. Шундай қилиб, табиий тил тушунчалари фан ва
  • фалсафа категориялари билан тинимсиз бойиб боради. Категорияларни
  • таснифлаш, борлиқнинг турли шакллари ҳақидаги фалсафий тасаввурларга
  • мувофиқ амалга оширилади. Одатда фан категориялар ва, фалсафа
  • категориялар фарқланади.
  • Фан категориялари
  • Хусусий илмий
  • категориялар
  • Фалсафий
  • категориялар
  • алоҳида олинган хусусий
  • илмий анларда қўллани-
  • ладиган, моҳият нуқтаи на-
  • заридан бошқа фанларда
  • қўлланилиши мумкин бўлма-
  • ган категориялардир. Маса-
  • лан, физика, кимё геоло-
  • гия, география фанлари
  • категориялари хусусий
  • характерга эга
  • фан категорияларидан бутунлай
  • фарқ қилади. Фалсафий кате-
  • горияларнинг муҳим хусусияти,
  • улар ўта кенг тушунчалар экан-
  • лигидир. Айни шу сабабли фал-
  • сафий категориялар ҳеч қачон
  • ҳажман чекланган табиий тил
  • тушунчалари даражасида сод-
  • далаштирилиши мумкин эмас.
  • Фалсафий категорияларни тадқиқ этиш
  • Ф.Шеллинг салмоқли ҳисса қўшди. Шу маънода Ф.Шеллингнинг
  • натурфалсафаси (табиат фалсафаси) айниқса диққатга сазовордир.
  • Табиатни тушунишда Шеллинг пантеистдир, у Худо ва табиатни
  • тенглаштиради. Табиатнинг ривожланишини Шеллинг онгнинг
  • шаклланиш жараёни, онгсизликдан онглилик сари ҳаракат сифатида
  • тавсифлайди. Онгнинг шаклланиш механизмини Шеллинг табиатда
  • қутблилик (қарама-қаршиликлар бирлиги) ва тадрижийликнинг
  • мавжудлиги билан изоҳлайди. Тадрижийлик, яъни табиат эволюцияси
  • босқичларини Шеллинг қутблиликда кескинликнинг пасайиши маҳсули
  • сифатида тушунтиради. У жонли организмлар ноорганик шакллардан
  • вужудга келади, ҳаёт эса модда синтези ва парчаланишининг
  • бирлигидир, деб ҳисоблаган.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling