11-боб. Аудиторлик танлаш

18-jadval
Nazorat protseduralarini testlash bilan bog’liq tanlash risklar
Auditor
tomonidan
nazorat
riskining
bahosi
To’liq umumiy to’plamga nisbatan ichki nazorat tizimining hozirgi holati
Samarali Samarasiz
Past To’g’ri xulosa Ichki nazorat ishonchliligini noto’g’ri
qabul qilinganlik riski
Umumiy to’plamda nazoratning pasayishi
tanlashda ko’rsatilganligaga nisbatan
yuqori(shuningdek, nazorat riskinin
baholash riski deb nomlanuvchi o’ta past
yoki o’ta yuqorilik riski). Auditni
samarasizlikka olib keladi
Yuqori Umumiy to’plamda nazoratning
pasayishi tanlashda
ko’rsatilganligaga nisbatan
past(shuningdek, nazorat riskinin
baholash riski deb nomlanuvchi
o’ta yuqori yoki o’ta past riski).
Auditni samarasizlikga olib keladi.
To’g’ri xulosa
Schetlar sal’dolari tafsilotlari testlash bilan bog’liq tanlash riski.Tanlashdan, shuningdek
schetlar saldosidagi buzib ko’rsatish (xato) lar miqdorini baholashda ham foydalanilishi mumkin.
Auditor, masalan, moddiy zahiralar elementlaridan tanlab olishni amalga oshirishi va narxlarga oid
testni bajarishi mumkin. Agar tanlab olishda narxga oid xatolar bo’lsa, auditorlar bu xatoni moddiy
zahiralar noto’g’ri baholanganligi uchun jamlanganligini jiddiy bo’zilgan deb xisoblash
mumkinligini aniqlash uchun jamlanganlikda amaliyotda qo’llab ko’radilar. Balans qiymatini
noto’g’ri qabul qilish riski shunday risk xisoblanadiki, auditor schetlar sal’dosi jiddiy xatoliklarga
ega emas degan xulosaga keladi, aslida esa schetlar sal’dosi jiddiy xatoliklarga ega bo’ladi.
Auditorning asosiy muammosi detal (tafsilot) larning mustaqil testlari bilan bog’liq tanlab
olishlarni bajara borib, balans qiymatini noto’g’ri qabul qilish riskini nazorat qilishi xisoblanadi.
Schetlar saldosini noto’g’ri qabul qilishda jiddiy xatoliklar bo’ladi, lekin tanlab olish natijalari
auditorni schetda jiddiy xatoliklar yo’q deb xisoblashga majbur qiladi. Jiddiy xatoliklar bilan hech
qanday qo’shimcha auditorlik tekshiruvi o’tkazilmaydi va moliyaviy xisobotlar jiddiy xatoliklar
bilan to’ziladi. Boshqa tomondan agar auditor jiddiy xatolari bo’lmagan tanlanganlikni noto’g’ri
og’ishtirishi kerak bo’lganda edi, mijoz e’tiroz bildirar va auditorni qo’shimcha ish bajargani uchun
taqdirlagan bo’lar edi. Qo’shimcha auditorlik tekshiruvi mos kelmaydigan xulosalarni to’g’rilashga
olib kelishi kerak. Balans qiymatining noto’g’ri og’ishi riski shu tarzda auditing samaradorligiga
tegib o’tadi, lekin bu auditorning moliyaviy xisobotlarning haqqoniyligi haqidagi to’liq xulosasiga
tegmasligi kerak.