11 II. Leksikologiya va uning turlari boʻyicha olib borilayotgan tadqiqotlar

MUNDARIJA

Kirish ………………………………………………………………………… 3
I. Leksikologiya va uning turlari …………………………………………… 5
1.1. Umumiy va xususiy leksikologiya ………………………………………. 5
2.2. Diaxron va sinxron leksikologiya ……………………………................. 11
II. Leksikologiya va uning turlari boʻyicha olib borilayotgan tadqiqotlar ……………………………………………………………………………….. 16
2.1. Leksikologiya tushunchasi va unda soʻzning mohiyati ……………...… 16
2.2. Diaxron va sinxron tilshunoslikning ta’rifi va misollar ………………... 21
Xulosa ……………………………………………………………………… 26
Foydalanilgan adabiyotlar ………………………………………………... 27


Kirish
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi: ma'lumki, yer yuzida yashovchi dunyo xalqlari xilma xil tillarda gaplashishadi. Kurrai zaminimizda hammasi boʻlib taxminan 5621 ta til va sheva mavjud boʻlib, hozirgacha ulardan 500 tasigina oʻrganilgan xolos. Mana shu oʻrganilgan tillarning barchasi leksikologik jihatdan ham oʻrganiladi. Leksikologiya nima? Leksikologiya (leksika va... logiya) - tilshunoslikning til lugʻat tarkibi, ya'ni muayyan bir tilning leksikasini oʻrganuvchi boʻlim boʻlib, uning fandagi vazifasi soʻzni yolgʻiz holda emas, balki boshqa soʻzlar bilan bogʻliq holda oʻrganadi. Leksikologiya tilshunoslikning leksikografiya, frazeologiya, semasiologiya, yoki semantika, etimologiya, stilistika hamda soʻz yasalishi haqidagi ta'limot kabi sohalari bilan chambarchas bogʻliq. Leksikologiyada soʻzlarning ma'no jihatdan oʻzaro bogʻlangan, ya'ni monosemiya, polisemiya, sinonimiya, antonimiya, soz ma'nolarining erkin yoki bogʻliq holda boʻlishi kabi masalalari ham oʻrganiladi. Leksika muayyan bir tizim sifatida koʻrilganda, soʻz ma'nolari va tushunchalarning oʻzaro bogʻliq holda boʻlishi koʻzda tutiladi.
Leksikologiya lugʻat tarkibining amalda ishlatilishi va taraqqiyoti qonuniyatlarini, soʻzlarning uslubiy jihatdan tasnifiy tamoyillarini ishlab chiqadi. Shuningdek, "soʻzlashuv va adabiy tillarda foydalanish me'yorlarini, professionalizm, dialektizm, arxaizm, neologizm, leksikalashgan soʻz birikmalarini me'yorlashtirish kabi masalalarni tahlil etadi hamda bular haqida muayyan xulosalar chiqaradi".