11-ma’ruza. Mahsulotlarni loyihalash, yaratish va ishlab chiqish tizimi

 
Aylanish 
va 
sotish 
bosqichida 
standartlashtirish 
mahsulotni 
buyumdonlarga joylashtirish, konservalash, transportlash va omborga qo‘yish, 
saqlash va sotish paytlarida talab, tartib va eng yaxshi sharoitlarni yaratishga 
qaratilgan, bu omborlarda, bazalarda, transport korxonalarida va savdo 
tashkilotlarida mahsulot sifatini saqlab qoladi. 
 
Iste’mol va foydalanish jarayonida standartlashtirish mahsulotga xizmat 
qilish va uni ta’mirlashga (Shu jumladan, kafolatli ta’mirlashga), foydalanishdagi 
mahsulot sifati haqida ma’lumotni yig‘ish
va tahlil qilishga qo‘yiladigan yagona 
talablarni belgilaydi, bu xizmat qilish va ta’mirlashni tashkil etishni yaxshilaydi, 
foydalanishdagi xarajatlarni kamaytiradi va mahsulot unumini oshiradi. 
Sanoat mahsulotini attestatsiyalashda standartlar tizimi ob’yektiv baholash uchun 
zarur bo‘lgan sifat ko‘rsatkichlarining zaruriy va etarli ro‘yxatini, yagona tartibini 
belgilaydi. Bu attestatsiyani tashkil qilish hamda o‘tkazishga sarflanadigan vaqtni 
qisqartiradi va mahsulotni sifat toifalari bo‘yicha baholashga xizmat qiladi. 
Standartlashtirish mahsulotni sertifikatlashtirishda muhim ahamiyatga ega. 
Mahsulot sifati muammosining echimi metrologik ta’minot darajasiga bog‘liq. 
O’lchashlar birliligi va ishonchliligini ta’minlash uchun mamlakatda rivojlangan etalon 

---

bazasi yaratilgan, o‘lchashlar birliligini ta’minlovchi standartlar tizimi ishlab chiqilgan. 
Standartlashtirish rivojlanishi zamonaviy bosqichining o‘ziga xosligi — alohida 
standartlarni ishlab chiqishdan majmuiy standartlashtirish dasturlariga o‘tishdir. Bu 
dasturlarni amalga oshirish tayyor mahsulot, jamlovchi buyumlar, xom ashyo, material, 
jihozlar va uskunalar hamda ishlab chiqarishni tayyorlash va tashkil qilish usullari, sinash, 
nazorat qilish, o‘lchash, buyumdonga joylashtirish qoidalari, saqlash, transportlash, 
foydalanish va ta’mirlashga oid o‘zaro bog‘langan standartlari va texnikaviy shartlarini 
ishlab chiqish hamda qayta ko‘rib chiqishni o‘z ichiga oladi. 
Majmuiy standartlashtirish dasturlarini ishlab chiqish va tatbq etish butun 
faoliyatii oxirgi umumiqtisodiy natijalarga erishishga jalb qilish imkonini beradi. 
Ilmiy-texnikaviy taraqqiyot sur’atlari tezlashishi bilan standartlarning samarali 
ta’sir qilish vaqti mutlaq va nisbiy qisqarish tendensiyasi paydo bo‘lishiga olib keladi. 
Standartlashtirish tobora dinamik tavsifga ega bo‘ladi, bu standartlarni ishlab chiqish, 
tatbiq etish va qayta ko‘rib chiqish usullari va muddatlariga yangicha talablar qo‘yadi. 
Standartlashtirish tizimi dinamikligi va tezkorligi masalasini yechishga istiqbolli, 
ilgarilangan standartlar qaratilgan. Ular mamlakat korxonalari, eng yaxshi xorijiy 
firmalarning ilg‘or tajribasini aks ettiradi va sanoati rivojlangan mamlakatlarning 
progressiv ko‘rsatkichlarini o‘z ichiga oladi.