11-mavzu: axborot va kommunikasiya Reja

3.Ishonch hosil qilish (gipotezani ishonchliligini tasdiqlash) tadqiqotchi qarorning natijalarini tuzata turib, gipotezani tekshiradi.
Boshqaruv muammolarini murakkabligi va real sharoitda o’tkazishning qiyinligi tufayli modellashtirish zaruriyati to’g’iladi.

Ахборотни тўплаш, кузатиш ва таҳлил этиш



Агар гипотеза нотўғри бўлса;

Омиллар тўғрисида релевант ахборотлар

Гипотезани текшириш

Мақсадни ташкил этувчилар ўртасидаги боғликларни аниқлаш



Агар гипотеза тўғри бўлса;



Қарорни тадбиқ этиш


Rasm 6.1. Boshqaruvda ilmiy usul.


13.2. Modellashtirish. Modellarning turlari.
Model – bu obyektni, sistemani yoki g’oyani muayyan shaklda tasvirlashdir. Bunda modeldagi obyekt aslidagidan farq qiladi. Masalan tashkilot strukturasini tasvirlaydigan sxema. Real hayotda uchraydigan vaziyatga nisbatan qo’llaniladigan model ushbu vaziyatni soddalashtirib, tushuntiradi.
Modellardan foydalanishni talab qiluvchi bir necha vaziyatlar mavjud:
•ko’pchilik tashkiliy vaziyatlarning murakkabligi;
• real hayotda tajriba o’tkazish ko’p vaqtni oladi va qimmatga tushadi;
• rahbariyat kelajakka yo’naltirilgan bo’ladi, shuning uchun modellar rahbariyatga kelajakni va alternativ qarorlarning oqibatlarini ko’ra olish hamda obyektiv taqqoslash imkonini berishi muhim ahamiyatga ega. Ilmiy boshqaruv modeli ushbu maqsadlarga ko’proq mos keladi va qudratli analitik vosita sifatida qaror qabul qilish bilan bog’liq ko’pchilik muammolarni bartaraf etish imkonini beradi.
Modellarning turlari.
Modellar asosan uch turdan iborat: fizik, analog va matematik modellar.
Fizik modelda obyektning (sistemaning) kattalashtirilgan yoki kichiklashtirilgan tasviri tahlil qilinadi. Model o’zini yangi yaratiladigan avtomobilga yoki samolyotga o’xshash tutishi lozim.
Analog model tadqiq etiladigan obyektni analog (o’xshash obyekt) sifatida tasvirlaydi. Analog obyekt o’zini real obyekt sifatida tutadi, lekin tashqi ko’rinishi bilan u real obyektdan keskin farq qiladi. Ishlab chiqarish hajmi bilan xarajatlar nisbatini tasvirlovchi grafik (rasm 6.2.) bunga misol bo’ladi. Grafik ishlab-chiqarish darajasining xarajatlarga (birlik mahsulot soniga hisoblangan) qanday ta’sir qilishi tasvirlangan.

Rasm 6.2. Analog model.