11 Mavzu. Bоshqаruv hisоbidа “Хаrаjаtlаr-ishlаb chiqаrish hаjmi-fоydа” ko’rsаtkichlаri

Xoll kompaniyasi
31 dekabrda tugaydigan 1-yilda bir yillik foyda va zararlar to‘јrisida hisobot (sh.b.)

Sotuv hajmi (90 000 b. x 4.00 sh.b.)				360 000
Sotilgan mahsulotning tannarxi:
Asosiy materiallar			90 000
Asosiy mehnat			90 000
Ishlab chiqarish ustama sarflari:
O‘zgaruvchan		18 000
Doimiy		80 000	98 000	278 000
Yalpi foyda				82 000
Savdo chiqimlari:
O‘zgaruvchan:
Komission	18 000
Transport	3600	21 600
Doimiy:
Reklama		40 000	61 600
Ma’muriy sarflar:
O‘zgaruvchan		4 500
Doimiy		20400	24900	86500
Sof zarar				(4 500)

Talab qilinadi: (Har bir vaziyatni boshqalaridan alohida ko‘rib chiqing.)
1. Marjinal daromaddan foydalanib, foyda va zararlar to‘јrisida hisobot tuzing. Hisobot uch asosiy qismdan iborat bo‘lishi kerak: sotuv, o‘zgaruvchan sarflar va doimiy sarflar. Yonida alohida ustunda mahsulot birligiga ketgan xarajatlarni ko‘rsating.
2-bandga ma’lumotlarni kiritish uchun joy qoldiring.
2. Savdo bo‘yicha menedjer ikki muqobil yo‘lni ko‘rib chiqmoqda:
a) u bozorni tadqiq etib, narxni 15 foiz kamaytirish zavodning to‘la quvvat bilan ishlashiga olib keladi, degan xulosaga keldi;
b) Agar narx 25 %ga oshirilib, reklamu xarajatlari 15 000 sh.b. ko‘paytirilsa va sotuv bo‘yicha komission haq 10% oshirilsa, menedjerning fikricha, ishlab chiqarish xajmi (natural ifodada) 50 % ortadi.
Marjinal daromaddan foydalanib, foyda to‘јrisida rejalashtirilayotgan hisobotni tayyorlang. Ikki muqobil yo‘lning har birida sof foyda (zarar) qanday bo‘ladi? Doimiy xarajatlar (reklama xarajatlaridan tashqari) o‘zgarmay qoladi deb faraz qiling.
3. Prezident narxni o‘zgartirmoqchi emas. Ishlab chiqarish va sotuv xajmi
130 000 birlikgacha ortishi, foyda esa sotuv xajmining 5% miqdorida ortishi uchun reklama xarajatlarini qanchaga ko‘paytirish mumkin?
4. Pochta orqali tovarlar bilan savdo qiluvchi firma «agar narxi to‘јri kelsa»
60 000 dona mahsulot sotib olishga tayyor. Aytaylik, bu buyurtma hozirgi har donasi 4 sh.b. narxida 90 000 birlikda sotish hajmiga ta’sir qilmaydi. Xoll kompaniyasi haligi
60 000 dona uchun komission haq to‘lamaydi. Firma tovarni bevosita zavoddan olib ketadi. Biroq Xoll kompaniyasi tovarlar bilan pochta orqali savdo qiluvchi firmaga bitimning jami qiymatidan deyarli 24 000 sh.b.ni reklama va tovarni tashish haqi sifatida berishi lozim. Bundan tashqari, mahsulot joylashadigan maxsus idishlar ana shu 60 000 dona mahsulotni ishlab chiqarish sarflarini yana har donasiga 0,1 sh.b. oshiradi. Xoll kompaniyasi 2-yilda umumiy zararsizlikka erishish uchun mazkur firmaga qanday narxni belgilaydi?
5. Prezident mahsulotni yangi idishlarga joylashtirsa Xoll kompaniyasining sotuv xajmini ko‘paytirish mumkin deb hisoblaydi. Idishlarga mavjud sarflar to‘la-to‘kis o‘zgaruvchan bo‘lib, 0,5 sh.b. asosiy materiallarni hamda 0,4 sh.b. to‘јri mehnat sarflarini o‘z ichiga oladi; Yangi idishlarga xarajatlar 0,3 va 0,13 sh.b.ni tashkil qiladi. Boshqa barcha xarajatlar o‘zgarishsiz qoladi, deb taxmin qilinsa, 20 000 sh.b. sof foyda olish uchun necha dona mahsulot ishlab chiqarish zarur bo‘ladi?