12- mavzu. Yo`L QURILISH KORXONASINING ISHLAB CHIQARISH VA RESURS SALOHIYATI HAMDA UNDAN OQILONA FOYDALANISH Yo`llari reja

Dastlabki qiymat - asosiy fondlarni sotib olish paytidagi harajatlar summasi (etkazib berish, 
o`rnatish yoki montaj harajatlari bilan birga). 
Tiklash qiymati - asosiy fondlarning bugungi kundagi inflyasiya, qayta baholash va hokazolarni 
hisobga olgan holda hisoblangan qiymati. 
Qoldiq qiymat - bu asosiy fondlarning dastlabki yoki tiklash qiymati bilan eskirish summasi 
o`rtasidagi farqdir. 
Asosiy fondlarni to`liq tiklash uchun amortizasiya ajratmalari summasi quyidagicha hisoblanadi: 
A = Namor x F,, 
bu yerda: F - asosiy fondlarning o`rtacha yillik qiymati. 
Asosiy ishlab chiqarish fondlari qurilish industriyasidagi korxona va tashkilotlarning ishlab 
chiqarish quvvatiga bevosita ta’sir ko`rsatadi. Qurilish tashkilotlarining fond bilan jihozlanish 
darajasi qanchalik yuqori bo`lsa, ularning ishlab chiqarish quvvati ham shu qadar yuqori bo`ladi. 
Ishlab chiqarish quvvati - berilgan mashina va asbob-uskunalar, texnologiyalar va ishlab 
chiqarishni tashkil qilish uslubida (ishchilar soni va ajratilgan vaqtni hisobga olgan holda) 
mahsulot ishlab chiqarishning (qurilish-montaj ishlarini amalga oshirishning) maksimal hajmi. 

---

Buni hisobga olgan holda qurilish korxonasining yillik, choraklik va oylik ishlab chiqarish 
quvvatini aniqlash mumkin.
Ishlab chiqarish quvvatini va umuman asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishni 
hisoblashda bir qator ko`rsatkichlar qo`llaniladi. Ularni quyidagi uch guruhga bo`lish mumkin: 
ekstensiv ko`rsatkichlar - asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishning vaqt bo`yicha 
ko`rsatkichlari;
intensiv ko`rsatkichlar - asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishning unumdorlik 
(quvvat) ko`rsatkichlari; 
integral ko`rsatkichlar - ekstensiv va intensiv omillarning jami ta’sirini, ya’ni ekstensiv va 
intensiv ko`rsatkichlarning hosilasini hisobga oluvchi ko`rsatkichlar. 
Mazkur ko`rsatkichlar asosan asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishning natural 
ko`rsatkichlari hisoblanadi va quyidagi kategoriyalarni o`z ichiga oladi: 
asbob-uskunalar va mashinalarning bandlik koeffisienti; 
almashinuv koeffisienti; 
asbob-uskunalarning unumdorligi. 
Ular bilan bir qatorda amaliyotda asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishning qiymat 
ko`rsatkichlari ham keng qo`llanilmoqda. Ular qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin: