12-Mavzu: O‘rnatilgan tizimlarning dasturiy ta’minotini loyihalashtirish: dasturlash tillari, vositalari va ularning imkoniyatlari

Dasturlanuvchi mantiqiy kontrollerlar: 
Dasturlanuvchi mantiqiy kontroller logicheskiy kontroller real vaqtda 
RVOTsiz ishlashni ta’minlaydi. DMK dasturlari o‘rnatilgan tizimlar uchun oddiy 
tillarda yozilgan va oddiy kompilyatorlar qo‘llash yordamida bajariladigan 
dasturlardan ishonchliroq. Markaziy protsessor, uning registrlari va buyruqlar tizimi 
foydalanuvchi uchun erishib bo‘lmaydigan bo‘lib qoladi.
DMK asosida tizimlar qurish. 
DMK asosida tizimlarni ikki asosiy variantlar mumkin. 
Birinchisida DMKda passiv (o‘zini aloxida protsessori bo‘lmagan) kiritish-
chiqarish modullarini o‘rnatish mumkin bo‘lgan maxsus kengaytirish razyemlar 
ko‘zda tutilgan. Bunday variant katta hisoblash quvvat xajmini va kirish-chiqishlarni 
bir joyda jamlash kerak bo‘lganda afzallikroqdir. 
10.1.-rasm. Shina orqali ulanadigan kengaytirilish modulli DMK 
Ikkinchi variantda DMKda o‘z chiqishlari umuman yo‘q yoki ularning soni 
miqdorlangan . Kirish-chiqishlarni qo‘shimcha soni maxsus sanoat tarmoq orqali 
kiritish-chiqarish modullarini ulash bilan ta’minlanadi. Bu variant boshqaruv 
tizimini masshtabini egiluvchanlig bilan o‘zgartirish va ishlab chiqaruvchilarga 
yechish yo‘llarini tanlash imkonini beradi. 

---

10.2.-rasm. Tarmoqli kengaytirilish modulli DMK 
DMK dasturlash xususiyatlari: 
Odatda DMK sanoat kontrolleri sifatida qo‘llaniladi. DMKda dasturlash 
maxsus IEC1131-3, IEC61131-3, IEC-61499 va b. dasturlash tillari yordamida olib 
boriladi. Ular tizimli dasturlanishni dasturlovchidan ajratadi va ishlashni baland 
ishonchlilikga erishishga olib keladi. 
DMKni tadbiq etish: 
DMKni ikki varianti mavjud. 
1. Soft PLC 
Apparat baza sifatida oddiy sanoat kompyuter olinadi va RVOT yoki 
industrial ilovalar uchun DOS bilan ta’minlanadi (Intel protsessori bazasidagi 
kompyuterlar uchun). Shu sanoat kompyuterda maxsus dastur ishga tushuriladi– bir 
yoki bir necha hisoblash modellarini ishlatuvchi DMK virtual mashinasi. Natijada 
Soft PLC nomlanuvchi egiluvchan variant paydo bo‘ladi. So‘ngi foydalanuvchi 
dasturiy ta’minotni harakteristikalarini keng chegarada o‘zgartirish mumkin. Bu 
variantni kamchiligi tizim komponentlarini baland narxlari.