12-тема. Ijtimoiy – iqtisodiy rivojlanishni strategik rejalashtirish tajribasi

Federal tizim

Milliy hukumat

Ijro etuvchi hokimiyat – AQSh prezidenti va uning ofisini simvollashtirib, qonun amaliyotini ta’minlaydi. Qonun chiqaruvchi hokimiyat – AQSh Kongreesini simvollashtirib, qonun yaratadi. Sud hokimiyati – AQSh oliy sudini simvollashtirib, ushbu qonunlarni tahlil qilib, ular Konstituttsiyaga zid emaslingini tekshiradi. • AQSh Konstitutsiyasi – Milliy hokimiyat tizimining asosini tashkil qilib, AQSh odamlarning haq-huquqini va erkini himoyalaydi

Shatat va mahalliy hukumat

Shahar, shaharcha, tuman va qishloqlardan tashkil topgan 50 ta shtat va va Kolumbiya tumani hokimiyatlari (50 state governments and the govermment of the District of Columbia)

Amerika Qo’shma Shtatlari o’zining iqtisoddagi o’rnini to’rt omilda nomoyon etadi:

1)Bevosita xizmat turlari – hukumatning har bir qismi bevosita xizmat turlarini amalga oshiradi. Misol uchun, pochta xizmti xuddi ulkan yuqori tashkilot kabi, butun davlatga xizmat qiluvchi federal tizmadir. Bundan farqli o’laroq, aksariyat yo’llarni o’tkazish va ularni yaxshi ahvolda saqlash har bir shtat hukumatining zimmasiga tushadi. Davlat ta’lim-tarbiya tizmlariga mablag’ asosan shtat, tuman yoki shahar hokimiyatlari tomonidan ajratiladi. Umuman olganda, politsiya va o’t o’chirish xizmati ta’minoti mahalliy hokimiyat zimmasiga yuklangan.
2)Tartibot o’rnatish va nazorat – Amerika iqtisodini aksariyat shaxsiy ishbilarmonlar yuritar ekan, ularning biznes sohasida adolatli ish yuritishlarini nazorat qilish va xalqning ezgu manfaatlari yo’lida xizmat qilayotganliklariga qanoat hosil etish uchun hukumat turli yo’llar orqali shaxsiy ishbilarmonlikni tartibga solib, uni nazorat etadi. Tartibot o’rnatish, odatda, elektr quvvati yoki mahalliy telefon xizmatlari borasida xususiy ishbilarmonlikka yakkahukmronlik ato etilgan sohalarda lozim deb, hisoblanadi. Temir yo’llar kabi raqobat chegaralangan sohalar ham shular qatoriga kiradi. Davlat siyosati bunday kompaniyalarga me’yoridan oshmaydigan foyda olishga ruxsat beradi.