13-lekciya Almaslap egiw ha’m diyqanshılıq sisteması Reje

Jerdi islew usılları
Topıraq o’nimdarlıg’ın arttırıw usılları
A’yyemgi: taslandı, qayta paydalanatug’ın, ot-sho’p o’zlestiretug’ın, tog’ay-atız	Paydalanatug’ın jerdin’ az bo’legi islenedi. Egistin’ ko’pshiligi da’nli eginler	Adamlardın’ qatnasısız ta’biyg’ıy tu’rde.
Ekstensiv: Shu’digar, ko’p atızlı-ot-sho’p	Egislik jerdin’ yarımınan ko’bi egiledi. Ko’pshiligi da’nli yamasa ko’p jıllıq ot sho’pli, a’dewir maydan shu’digarda boladı.	Ta’biyg’ıy tu’rde ha’m adamlardın’ bag’darlawı menen
O’tiwshi: Jetistirilgen da’nli, ot-sho’p	Jaramlı jerler islenedi. Ko’pshilik maydandı da’nli eginler tutadı, olar ko’p jıllıq ot sho’pler yamasa qatar arası islenetug’ın ha’m shu’digar menen almasadı	Adamlar qatnasında ta’biyg’ıy faktorlardı qollanıw menen
İntensiv: Ot-sho’p qatar arası islenetug’ın, egin almasıwshı.	Su’riletug’ın jerdin’ barlıg’ı egis penen ba’nt. Egis maydanı su’rim maydanınan artıq. Qatar arası islenetug’ın eginler kiritilgen	İlim jetiskenlikleri nen paydalanıp adamlardın’ aktiv qatnasında

Bul g’awashadan joqarı o’nim alıw ha’m topıraq o’nimdarlıg’ın arttırıwg’a mu’mkinshilik jaratadı.

Shor topıraq jag’dayında diyqanshılıq sisteması.
Qaraqalpaqstan Respublikası, Xorezm, Buxara, Nawayı ha’m Fergana oblastlarının’ shorlang’an topıraq jag’dayında almaslap egiwdin’ o’zine ta’n sisteması qollanılıwı kerek.
Ja’ne bir ayırıqsha atap o’tiletug’ın na’rse Qaraqalpaqstan Respublikasının’ o’zi u’sh zonag’a bo’linip, olar bir-birinen topıraq shorlanıwı, qunarlıg’ı ha’m strukturası, jer astı izey suwının’ jaylasıw qa’ddi ha’m klimat jag’dayları menen o’zgeshelenedi. Qubla zonada qollanılatug’ın almaslap egiwdegi eginler strukturası arqa zonadag’ı rayonlar jag’dayında jaqsı na’tiyje bermeydi ha’m kerisinshe arqa rayonlarg’a mo’lsherlengen almaslap egiw sistemasındag’ı eginler strukturası qubla zonadag’ı rayonlarda ku’tilgendey na’tiyje bermeydi.
Topıraqqa islew beriw sistemasıda zonalıq o’zgesheliklerdi esapqa alıp engiziliwi kerek.
Topıraq qayta shorlanıwın’ın’ aldın alıw ha’m onın’ zıyanlı ta’sirin kemeytiw ilajları topıraqtın’ fizikalıq qa’siyetlerin jaqsılawg’a, ondag’ı duzlardı ha’m artıqsha ıg’allıqtı joq etiwge qaratılg’an. Suwg’arıwdan natuwrı paydalanıw topıraqtın’ fizikalıq qa’siyetlerin ha’m g’awasha zu’ra’a’tin to’menletedi. Shorlang’an topıraq jag’dayında topıraq quramındag’ı duzdı juwatug’ın normanı qollanıw, jerdi teren’ su’riw, qatar arasın islewde teren’ chizellew, topıraqtag’ı kapillyar nayshalardı buzıp jer astı izey suwlarının’ joqarı ko’teriliwin irkedi, suw, hawa ha’m ıssılıq rejimin jaqsılaydı.
Solay etip, ha’zirgi intensiv diyqanshılıq sisteması O’zbekstannın’ ha’r bir topıraq-klimat zonaları ushın, olardın’ o’zgesheliklerin esapqa alg’an tu’rde a’melge asırılsa awıl xojalıq eginlerinen alınatug’ın zu’ra’a’t artadı, sapası jaqsılanadı ha’m topıraq o’nimdarlıg’ı artadı.


Sorawlar

1. 
   Almaslap egiw degen ne?
   
2. 
   Almaslap egiwdin’ ma’deniy eginlerdi u’zliksiz egiwden abzallıqları?
   
3. 
   Almaslap egiwdin’ qanday tipleri bar?
   
4. 
   Almaslap egiwdin’ tipleri ha’m tu’rleri bir birinen qalay o’zgeshelenedi?
   

5. Diyqanshılıq sistemasının’ rawajlanıw tariyxı ?
6. Diyqanshılıq sisteması degen ne ?
7. A’yyemgi diyqanshılıq sisteması ?