13-lekciya. Fassellioz, quslar prostogonimozi

Múyiz qaytarıwshı haywanlar paramfistomatozı - Paramfistomatoz qaramal hám basqa múyiz qaytarıwshı haywanlarǵa tán invaziyalıq kesellik bolıp, onı paramfistomatodlar qozǵatadı.
Etiologiyası. Paramfistomatomalar bir qansha, úlken, sarı reńli trematod bolıp, uzınlıǵı 5-12 mm. Awız sorıǵıshı terminal jaylasqan. Tuxımları aq uzınlıǵı 0,11-0,16 mm hám eni 0,069-0,082.
Rawajlanıwı. Paramfistamata biogel`mint, eki yaǵnıy aralıq hám definitiv iyeleri qatnasında rawajlanadı. Olardıń aralıq iyesi (keste, súwret) ashshı suwlarda jasawshı molyuskalar esaplanadı. Parazit tuxımlardı tezek arqalı sırtqa shıǵaradı. Parazit molyuska denesinen sırtqı ortalıqqa shıǵadı hám adoleskariyge aylanıp ósimliklerge jabısıp aladı. Ot hám suw menen haywan organizmine tússe, jutılǵan adoleskariyden jas paramfistomlar shıǵıp, ishek diywalları, jiger hám basqa organ hámde boslıqlarda migraciyalanadı hám keyingi rawajlanıwı 12 – barmaqlı hám jińishke isheklerde dawam etedi. Jınısıy er jetpegen paramfistomlar 20-40 kúnnen keyin ishekten úlken qarınǵa ótip, jınısıy er jetedi. Haywan organizminde rawajlanıw dáwiri 3 - 3,5 aydı payda etedi.
Epizootologiyası. Paramfistomozdıń tarqalıwı fasciolyoz keseliginiń epizootologiyasına uqsas bolıp, jas mallarda jıldıń hámme máwsimlerinde ushıraydı.
Klinikalıq belgileri. Ótkir hám juqpalı formada dawam etedi. Ótkir paramfistomatozdı haywan isheginde, hár qıylı organ hám toqımalarda parazitlik etip jasaytuǵın jas parazitler qozǵaydı hám ol 1,5 jasqa shekem bolǵan buzawlarda ushıraydı. Kesellik may ayınıń ekinshi yarmında baslanadı. Zıyanlanǵan pishen baǵılsa usı jıl tuwılǵan buzawlar da kesellenedi. İshteyi joq boladı, hálsizlenedi, ósiwden arqada qaladı, haywannıń ishi bir ketib, bir qalıp qatadı. Tezegi shillik qan aralas hám jaman iyisli boladı. Jaǵ aralarında, moyınnıńústińgi bóliminde, kókirektiń tómeninde sarǵısh isikler payda boladı. Haywan azıp ketedi, kesellengen buzawlar 90-100% óledi.
Patanatomiyalıq kórsetkishleri – jarıp kórilgende jińishke ishek hám shirdoni kataral-gemorrogiyalıq yalliglangan boladı. Eń kúshli járáhát 12-barmaqlı ishekte júz beredi. Ot jolları keńeyedi. Úlken hám tar qarında jınısıy er jetken hám forsunkalardı shilib turıwshı paramfistomlardı kóriw múmkin.
Diagnoz - klinikalıq belgilerine hám tezekti tekseriw nátiyjesine hámde patanatomiyalıq ózgerislerine qarap qoyıladı.
Emlew – Haywannıń 1 kg salmaǵına 0,2-0,4 g nan geksaxloretan beriledi.
Aldın alıw hám gúres ilajları - Ashshı suwda jasawshı molyuskalarǵa qarsı gúres ilajları. Batpaqlıqlardı qurıtıw, meliorativ jumıslardı alıp barıw lazım.