2.10–rasm. Ustunlararo vertikal bog‘lanishlar va harorat choklarini o‘rnatish:
a – “X”–simon bog‘lanish; б – peshtoqli bog‘lanish;
Bog‘lanishlar soni shamol va kran tormoz kuchini katta kichikligiga, yopma konstruksiyasiga “storopil osti to‘sini yoki fermasini bor yoki yo‘qligiga qarab”, ustunlar qadami, tom yopmasini turiga “tekis yoki nishabli” qarab belgilanadi.
Nisbatan past binolar (7–8m) ustunlari oralig‘iga (уer silkinishi kuzatilmaydigan joylarda) vertikal bog‘lanishlarni qo‘ymasa ham bo‘ladi. Bog‘lanishlarni prokat metallardan “shveller, burchaklik” tayyorlanib, ularni ustunlarga payvandlash orqali yoki boltlar yordamida qotiriladi.
2.6 Kranosti to‘sinlari
Elektr toki bilan ishlovchi ko‘prik kranlarni harakati uchun mo‘ljallangan yo‘l relslarni kranosti to‘sinlari ustiga yotqiziladi (2.11–rasm).
Ko‘prik krani ishni ta’minlovchi bunday balkalar ustunlar tokchasiga (konsoliga) montaj qilingan bo‘ladi. Bu to‘sinlar o‘z navbatida sanoat binolarini bo‘ylama yo‘nalishidagi bikrligini ham ta’minlaydi.
Sanoat binolari qurilishida ustunlar qadamiga va kranlarni yuk ko‘tarish qobilyatiga bog‘liq bo‘lagan har xil maqsadlarga qo‘llanilgan, yuk ko‘taruvchanligi 10, 20, 30, 75, 100 va 250 tonna bo‘lgan ko‘prik kranlarga mo‘ljallangan, uzunligi
6,0 va 12m, balandligi 800, 1000, 1200, 1400 va 2000mm bo‘lgan yig‘ma temir beton kranosti to‘sinlari ishlatiladi. Hozirgi vaqtda ishlab chiqarish binolarida po‘latdan ishlangan kranosti to‘sinlari ham keng ko‘lamda qo‘llanilmoqda.
Ustunlar qadami 6,0m bo‘lgan hol uchun po‘lat kranosti to‘sinlari foydaliroq hisoblanadi, ustunlar qadami 12m bo‘lganda esa temir beton kranosti to‘siniga nisbatan bor–yo‘g‘i 10–15% qimmat bo‘ladi.
Temirbeton kranosti to‘sinlari kesimi tavr va qo‘shtavr ko‘rinishiga ega bo‘lib, tayanch qismi devori qalinlashtirilgan bo‘ladi. To‘sinlarda yuqori sinfli betonlardan (sinfi V–25, V30, V40) tayyorlanib, armaturalari oldindan zo‘riqtirilgan bo‘ladi.
Temirbeton kran osti to‘sinlari uzunasi bo‘yicha ayrim joylari quyma detallari ko‘zda tutilgan bo‘lib, ulardan to‘sinlarni ustunlarga mahkamlashda va kran relslarni o‘rnatishda foydalaniladi. To‘sinlarni obdon yaxshi o‘rnatilgandan so‘ng payvandlanadi. Relslar to‘sinlarga har 750mm masofa o‘rnatilgan siquvchi “panjalar” yordamida mahkamlanadilar. Kranosti yo‘li oxiriga po‘lat tirgovich–cheklagich qo‘yilib, cheklagichga yog‘och brusli amortizator ya’ni urilish kuchini ko‘taruvchi bufer qotirilgan bo‘ladi.
Kranlarni harakati chog‘ida hosil bo‘ladigan ovozni yo‘qotish, to‘sinlarga dinamik ta’sirlarni kamaytirish, kran yo‘lini uzoq vaqt ishlashini ta’minlash maqsadida relslar va panjalar ostiga qalinligi 8–10mm bo‘lgan elastik ost quymalar qo‘yiladi. Relslar to‘sinlarga qo‘zg‘aluvchi yoki qo‘zg‘almas qilib mahkamlanadi, yuklar miqdori 30 tonnadan katta bo‘lgan relslarni to‘sinlarga changak yoki halqa yordamida qotiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
