Semizakdoshlar - Crassulaceae oilasi. Tarkibida yer yuzining ilik va kuruk viloyatlarida
tarqalgan 30 turkumga mansub 1500 ga yakin turi mavjud. О‘rta Osiyoda 7 turkumga mansub 42
turi tog va yaylov zonalarining nam, shagal aralash mayin tuproqlarida о‘sadi. Ularning aksariyat
qismi kо‘p kо‘p yillik, tanasi etli kserofit o‘t о‘simliklar. Barglari etli, butun, navbatlashib yoki
qarama-qarshi joylashgan. Gullari turli xildagi gul tuplamlarida, kush jinsli, antinomorf, odatda 5
a’zoli, lekin a’zolarning soni uzgaruvchan. Toj barglari tutash emas, erkin.
Gul formulasi Ca
5
Co
3
A
5 5
+
G
5
.
Mevasi kо‘p barg yoki qisman kо‘sakcha, urug‘i endospermsiz.
Sedum - semizak Kо‘p turkumli yillik yoki bir yillik о‘simlik, barglari etli, guli kush jinsli,
gul qо‘rg‘oni besh a’zoli. О‘rta Osiyoda uning 8 turi tarqalgan bо‘lib, ular orasida kо‘p yillik tog
zonasining shagal, tosh aralash, nam mayin tuproqlarida о‘sadigan S. hubridum - gibrid semizuti,
kо‘p yillik togning xarsang toshlari yoriklarida о‘suvchi - S. alberti-Alvert semizuti, bir yillik
shagal va toshli tog yonbag‘irlarida uchraydigan S. pentapetalum-besh a’zoli semizut singari turlar
dikkatga sazovor.
Psendosedum – yolg‘on semizo‘tlar turkumining 9 turi О‘rta osiyoda borligi aniklangan,
ular kо‘p yillik, bo‘yi 25-50 sm tik о‘suvchi, barglari bandsiz, kalam-kalam, tо‘pguli och pushti
yoki pushti rangli. Aksariyat qismi tog va yaylov zonalarining sernam shagal va tosh koyalarining
soyalarida о‘sadi. Bizning sharotimizda Psendosedum lievenii - Liven soxta semizuti,
P.Langidetatum - uzuntish soxta semizuti, P.multicaule – ko‘k poyali soxta semizo‘t singari turlar
e’tiborga molik.
Rosularia – tilovo‘t turkumining О‘rta Osiyoda 12 turi tarqalgan bо‘lib, ularning xam
aksariyat qismi tog va yaylov zonalarining shagal aralash, toshlokli namlikka boy mayin
tuproqlarida, archazorlarda, tosh yoriklarida о‘sadi. Bu turkumning ruvaksimon tilovo‘t -
Rasularia paniculafa va Barisov tilovuti- R. Borissovae deb nomlangan turlari keng tarqalgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
