13-мавзу. Ўсимликларни нафас олиши

С6 Н12 06 + 6 Н 20 + 602 +12 Н 20

.

Нафас олиш иссиқлиги. Нафас олишда ажраладиган энтальпия (∆G), АТФ ҳосил бўлишга сарф бўлади. Бунинг учун, муҳитда АДФ ва анорганик фосфат бўлиши керак. Умуман ҳужайралар бу ажралган энергияни иқтисод қилиб сарф қилса ҳам, ажралиб чиқувчи энергиянинг маълум бир қисми нафас олиш иссиқлиги ҳолида тарқалиши турган гап. Иссиқликнинг бир қисми транспирацияда сарф бўлса, асосий қисми эса, диффузия ҳолида сарф бўлади.

Нафас олиш интенсивлиги. Умуман нафас олиш интенсивлигини 02 ни истеъмол қилинишига қараб баҳолаш мақсадга муофиқдир. Яшил ўсимлик органа ва тўқмаларидаги нафас олишни ўрганиш учун қоронғуликда анализ-ўлчов ишларини олиб бориш зарур, акс ҳолда ёруғликда фотосинез жараёни содир бўлиб, газлар алмашинуви тескари йўналишда кузатилади (С02 сўрилиши ва 02 ажралиши).

Нафас олишни аниқлашда немис олими О.Варбург таклиф қилган манометрик услубдан фойдаланилади. Колбадаги КОН ҳисобига (35%) ўсимлик тамонидан нафас олиш жараёнида ажралиб чиқадиган С02 ни тутиб қолинади, шу вақтни ўзида шиша сосудлардаги порциал босимни пасайиши монометрик сосудда белгиланади.

Нафас олиш коэффиценти. Соссюр нафас олиш таълимотини асосчиларидан бири ҳисобланади. У ажралиб чиққан С02 ни ютилган 02 га нисбатини нафас олиш коэффицентини деб атади ва уни RQ билан ифодалади, бу эса, нафас олиш жараёнида ажралиб чиққан С02 ни ютилган молекуляр 02 нисбатига тенгдир.

Нафас олиш коэффиценти. Соссюр нафас олиш таълимотини асосчиларидан бири ҳисобланади. У ажралиб чиққан С02 ни ютилган 02 га нисбатини нафас олиш коэффицентини деб атади ва уни RQ билан ифодалади, бу эса, нафас олиш жараёнида ажралиб чиққан С02 ни ютилган молекуляр 02 нисбатига тенгдир.

С02

RQ = ----------- =1 яъни;

02

С6Н120 + 602 → 6С02 + 6Н20; Н.К.= 6С02/602 =1