Нафас олиш субстрат молекуласида 02 қанча оз бўлса, шунчалик оксидалнишига 02 кўп сарф бўлади. Шунинг учун нафас олиш субстрати водородга бой бўлиб, кислороди кам бўлса, у ҳолда RQ < 1 бўлади. Масалан стеарин кислотаси: С18Н3602 + 2602 → 18С02 + 18Н20; Н.К.= 18С02/2602=0,69 яъни RQ < 0,69 га тенг Оксидланиш даражаси углеводлардан юқори бўлган органик кислоталардан шваел кислотаси 02 ни кам талаб қилади ва уларни НК ортиб кетаиши қуйидаги реакцияда кўринади: 2С2Н204 + 02 → 4С02 + 2Н20; НК: 4С02 /02 RQ = 4 га тенг. Нафас олишда ишлатиладиган оқсилларда эса, RQ= 0,8 га тенг. Нафас олишда ишлатиладиган оқсилларда эса, RQ= 0,8 га тенг. Бироқ, НК ни катталигига фақатгина оксидланаётган субстратнинг хоссалари билан боғлиқ бўлмайди. Уларнинг кислород билан таъминланганлига ҳам боғлиқ, 02 етишмаганда (мас.; илдиз учи меристемаларида, қалин қобиғли уруғларда, илдиз сувга ботганда) ачиш кучайиб, НК ортиб кетади. Нафас олишни t0 га боғлиқлигини (ферментатив жараён сифатида) қуйидаги эгри чизиқ билан ифодалаш мумкин. Нафас олишнинг энг паст ҳарорати ўртача = -100 С бўлади. Бироқ игна баргли ўсимликларда -200 С да нафас олишлари маълум. Спиртли ачиш. биринчи галда ачитқилар учун характерлидир, булардан Saccharomyces турларида, шунингдек юқори ўсимликларда ҳам кузатилади. С6 Н12 06 → С2Н50Н + 2С02 Сут кислотали ачиш ҳайвон мускул тўқмалари учун хос бўлса ҳам, микроорганизмларда ва юқори ўсимликларда ҳам учирайдиган жараёндир (картошка). 1).С6Н120→2СН3СН0Н-С00Н сут к-та (гомоферментатив) 2). С6 Н12 06 → СН3 СН0Н-С00Н + С2Н50Н + С02 (гетероферментатив)
Do'stlaringiz bilan baham: |
