14- мавзу. Коррекцион фаолиятнинг асосий тамойиллари рэжа: Коррекцион педагогиканинг асосий категориялари

Интеграл — мужассам, ажратиб бўлмайдиган кисм деган маънони билдиради. Ҳар бир бола Таълимга жалб этилиши лозим. Интеграциялашган жамиятда барча тенг хукукка эга, бу яхлит жамиятдир. Инклюзив Таълим туфайли жамият интеграциялашган жамиятга айланади. 2001 йилда ЮНЭСКО "Ҳамма учун Таълим" дастурини қабул қилади. Ўзбекистон Республикаси ушбу дастурга имзо чекди. Кенг миқёсда "Ҳамма учун Таълим"(Обучение для всех) жорий этилиши ЮНЭСКО томонидан бошлаб юборилди.

Бола ривожланишидаги нуқсонларни диагностика қилишда коррексион ишлар тамойиллари ва методлари. Ривожланишида камчиликлар бўлган болалар махсус, коррексион-ривожлантирувчи Таълим ва тарбияга муҳтож бўладилар. Аномал болаларга ёндашишда у ёки бу нуқсонни аниқлаш эмас, балки унинг хусусияти, тузилиши, болани тегишли муассасага жойлаштириш, коррексион ишларни амалга оширишда алоҳида аҳамиятга эга бўлган сонли ва сифатли кўрсаткичларини аниқлаш муҳимдир. Аномал болаларни махсус муассасаларда ўқитиш ва тарбиялаш, шунингдек, умумий Ўрта Таълим мактабларида коррексион-рлвожлантирувчи синфларни ташкил этиш масаласи билан психологик-тиббий-педагогик комиссиялар (ъМъК) шуғулланадилар. Бу борада мутахассисларнинг қуйидаги тамойилларга амал қилишлари мақсадга мувофиқдир:

1. 
   Инсонпарварлик тамойили ҳар бир бола учун ўз қобилиятларини максимал даражада ривожлантира оладиган зарур шароитларни ўз вақтида яратиб беришдан иборат бўлиб, у болани изчил ва батафсил ўрганиш, унинг йўлида учрайдиган қийинчиликларни йўқотиш йўллари ва воситаларини излашни талаб этади.
   
2. 
   Болаларни комълекс ўрганиш тамойили болага ташҳис қўйишда зарур мутахассисликлар (тиббий, дефектологик, психологик вапедагогик) бўйича олинган маълумотларга танишни назарда тутади. Агар шифокор, дефектолог, ъсихолог вапедагогларнинг фикрлари турлича бўлса, бола қайта текширувдан ўтказилади.
   

3. 
   Болани ҳар томонлама ва яхлит ўрганиш тамойили боланинг идрок этиш, эмоционал-иродавий сифатлари ва хулқини текширишни кўзда тутади. Унга кўра боланинг ривожланишига жиддий таъсир кўрсатиши мумкин бўлган жисмоний ҳолати ҳам ҳисобга олинади. Болани ҳар томонлама ва яхлит ўрганиш унинг ўқув, меҳнат ва ўйин каби фаолияти жараёнидаги ҳаракатларини кузатишга асосланади.
   
4. 
   Болани динамик ўрганиш тамойилига биноан текшириш давомида улар биладиган ва бажара оладиган ишларни эмас, балки уларнинг ўқитишдаги имкониятларини ҳам ҳисобга олиш муҳим эканлигини назарда тутади. Л.С.Вигоцкийнинг «яқин ривожланиш зонаси» - болаларнинг ўқишдаги мавжуд имкониятлари ҳақидаги Таълимоти мазкур тамойилнинг асосини ташкил қилади.
   

5. 
   Сифатий-миқдорий ёндашув тамойили бола бажарган тўшириқни баҳолашда якуний натижанигина эмас, балки усули, масалани ечиш учун танланган йўлнинг рационаллиги, ҳаракатларнинг мантиқий кетма-кетлиги, мақсадга эришишдаги қатоийлик ва тиришқоқликни ҳам ҳисобга олиш зарурлигини асослайди.
   

5. 
   Маълум турдаги ъатологияли болаларни бошқа болалар гуруҳларидан ажратиш тамойили ҳар бир махсус Таълим муассасаси ўзи қоидаларига эгалигини тавсифлайди.
   

7. 
   Ривожланишида мавжуд бўлган четланишлар дараиасига кўра дифференсациялаштирилган Таълимни ташкил этиш тамойили ривожланишида бир хил, лекин даражасига кўра турли четланишга эга болаларни ажратган ҳолда ўқишларини назарда тутади, бинобарин, уларни ўқитиш методикасида сезииарии фарқлар мавжуд (масалан, кўзи ожиз болалар тактил асосда (Брайн тизими бўйича), ёмон кўрувчилар эса кўриш асосида ўқитилади).
   
8. 
   Ёши тамойили ҳар бир гуруҳ ёки синфга маълум ёшдаги болаларнинг қабул қилинишини ифодалайди. Турли ёшдаги ривожланишида нуқсонлар бўлган болаларни текшириш ва уларга коррексион ёрдам кўрсатиш малакали мутахассислар томонидан амалга оширилади.
   

ъМъКнинг таркибида қуйидаги мутахассислар фаолият кўрсатадилар:педагог, ъсихолог, шифокор, ъсихиатр, неврўатолог, отоларинголог, ортўед, офталмологлар, олигофренўедагог, сурдўедагог, тифлўедагог ҳамда логўед. ъМъК ишларига дефектологик Таълим ва аномал болалар билан ишлашда амалий тажрибага эга мутахассис раҳбарлик қилади.
психологик-педагогиктекширишлар қуйидаги