Geometriya va kinematikasi.
Chervyakli uzatmalarda ham, tishli uzatmalardagidek, boshlang’ich, bo’lish, ichki va sirtqi diametrlar uzatmaning asosiy geometrik parametrlaridir.
Chervyak parametrlari (14.3-rasm):
-o’q bo’yicha o’tkazilgan kesimdagi profil burchagi;
-chervyakning nisbiy diametri;
-bo’lish diametri;
-sirtqi diametri;
-ichki diametri;
-chervyakning o’ramlar qirqilgan qismi uzunligi.
Chervyak g’ildiragining parametrlari (14.4-rasm):
14.4-rasm. Chervyak g’ildiragining geometrik o’lchamlari.
-bo’lish diametri;
-tish uchi diametri;
-tish tubi diametri;
-sirtqi diametri, bo’lganda ; bo’lganda ; bo’lganda ;
-chervyak g’ildiragi eni, va bo’lganda ; bo’lganda .
-chervyak g’ildiragi tishlari soni;
-chervyakni g’ildirak tomonidan qamrov burchagi.
Uzatish nisbati, ;
Sirpanish tezligi (14.5-rasm),
, , , .
Chervyakli uzatmalardagi sirpanish tezligi yuqori bo’lishi f.i.k. pasayishi, tez yeyilish va qadalishga sabab bo’ladi (6.5-rasm).
14.5-rasm. Sirpanish tezligini aniqlash sxemasi
Uzatmaning foydali ish koeffisienti va o’z-o’zidan tormozlanish.
Chervyakli uzatmaning foydali ish koeffisienti vintli juftning foydali ish koeffisienti aniqlangani kabi aniqlanadi:
.
Chervyakli uzatmaning foydali ish koeffisienti chervyak kirimlari soni oshishi va ishqalanish koeffisienti yoki ishqalanish burchagi kamayishi bilan ortadi. Agar chervyak g’ildiragi etaklovchi bo’lsa, kuchlar yo’nalishi o’zgarishi natijasida,
.
, bo’lganda uzatma teskari yo’nalishda harakatlana olmaydi va o’z-o’zidan tormozlanuvchi chervyakli juft hosil bo’ladi. Chervyakli uzatmaning o’z-o’zidan tormozlanish xususiyati yuk ko’tarish mashinalari va boshqa mexanizmlarda qo’llaniladi. O’z-o’zidan tormozlanuvchi uzatmaning f.i.k kichik va bo’ladi. O’z-o’zidan tormozlanishning ishonchligi uchun tavsiya etiladi.
Uzatmaga ta’sir qiladigan kuchlar.
Chervyakli uzatmada quyidagi kuchlar hosil bo’ladi (14.6-rasm):
chervyakdagi aylana kuch g’ildirakdagi o’q bo’yicha yo’nalgan kuchga teng,
,
g’ildirakdagi aylana kuch chervyakdagi o’q bo’yicha yo’nalgan kuchga teng,
,
radial kuch, .
14.6-rasm. Chervyakli uzatmadagi kuchlar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
