14-mavzu. Shaxsiy tarkib harbiy mahoratini shakllantirishning psixologik-pedagogik asoslari. Reja

2-o‘quv savoli. Harbiy xizmatchi bilimi, ko‘nikmasi va malakalarini 
tekshirish va baholash. 
Harbiy xizmatchilar bilimi, ko‘nikmasi va malakasini tekshirish va baholash 
ta’lim jarayonining tarkibiy qismidir. Jangovar va ijtimoiy-siyosiy tayyorgarlikda 
turlicha funksiyalarni bajarar ekan, tekshirish va baholash ta’lim jarayonining 
borishiga va natijalariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri va bevosita ta’sir ko‘rsatadi. 
Ta’lim beruvchi (o‘qituvchi, komandir, boshliq, instruktor) o‘z 
bo‘ysunuvchilarining bilimi, ko‘nikmasi va malakalarini tekshirib borar ekan, 
avvalambor ularning faoliyatini nazorat qiladi: askarlar nimalarni va qanday 
o‘rganayapdilar, qanday qiyinchiliklarga duch kelayapdilar, kim qanday yordamga 
muhtoj va hokazo. Shu bilan birga u tekshirish davomida ta’lim va tarbiya berishni 
davom ettiradi, ya’ni askarlarga bilimlarini chuqurlashtirish va mustahkamlashga, 
ko‘nikma va malakalarini takomillashtirishga, tafakkurini va xotirasini 
rivojlantirishga, axloqiy-jangovar, hissiy-irodaviy xislatlarini mustahkamlashga va 
ma’naviy-ma’rifiy barkamolligini ta’minlashga yordam beradi. 
Shu bilan bir vaqtda, shaxsiy tarkib tayyorgarligi darajasini tekshirish ta’lim 
beruvchiga o‘z faoliyati natijasini tanqidiy baholash imkonini beradi. Harbiy 
xizmatchilar ta’limi jarayonida yo‘l qo‘ygan xatolarini bilish, ularning sabablarini 
o‘rganish va tuzatish choralarini ko‘rish kelajakda bo‘linmaning jangovar va 
ijtimoiy-siyosiy tayyorgarligini yanada yuqori darajaga ko‘tarishga imkon beradi. 
Shaxsiy tarkibning bilimi, ko‘nikmasi va malakalarini tekshirish va 
baholashdan ko‘zlangan maqsadlarga erishish uchun quyidagi pedagogik talablarga 
rioya qilish shart: 
birinchidan, tekshirish ma’lum tizim asosida, har bir mashg‘ulotda amalga 
oshirishi lozim; 
ikinchidan, u bilish xarakteriga ega bo‘lishi, barcha ta’lim oluvchilar uchun 
qiziqarli va foydali bo‘lishi kerak; 
uchinchidan, 
yakka 
tartibdagi 
tekshiruv 
jamoa 
(bo‘linma, 
ekipaj) 
tayyorgarligini tekshirish bilan muvofiqlashtirilishi zarur; 

---

to‘rtinchidan, tekshirish har tomonlama, haqqoniy bo‘lishi va turli metodlar 
bilan amalga oshirilishi muhimdir; 
beshinchidan, tekshirish jarayonida askarlarga nisbatan yuksak talabchanlik 
ko‘rsatish va ularning shaxsiy qadriyatlarini hurmat qilish hamda amaliy yordam 
berish lozim. 
Sanab o‘tilgan talablar asosida o‘tkaziladigan tekshirishlar askarlarni o‘z-o‘zini 
nazorat qilishga o‘rgatadi. Ta’lim beruvchi tomonidan amalga oshiriladigan doimiy 
va ma’lum tizim asosidagi tekshirish ularni mashg‘ulotlarga puxta tayyorlanishga, 
ko‘proq mustaqillik va tashabbuskorlik ko‘rsatishga, o‘z harbiy mutaxassisligini 
ongli ravishda egallashga undab boradi. 
O‘zining belgilanishiga va xarakteriga ko‘ra askarlarning bilimi, ko‘nikmasi va 
malakasini tekshirish boshlang‘ich, joriy, yakuniy va nazorat tekshiruvi kabi turlarga 
bo‘linadi.