15 – Diniy fanatizm hám dindarlıq. Joba

Kiberkeńislik kompyuter tarmaqlari arqali ámelge asirilatuğin sóylesiw ortaliğin sáwlelendiriwshi waqiyaliq sipatinda 1990 jildan baslap keń kólemde rawajlanip, jedellesip kelmekte. Kiberkeńislik túsinigin dáslep kanadali jaziwshi Uilyam Gibson 1982 jili «Сожжение Хром» («Burning Chrome») atli gúrrińinde jazadi.
Keyinshelik, Gibsonniń 1990 jilda jazip tamamlanğan «Neuromancer» («Nervli kórinisler súwretlewshisi», «Нерво-сочинитель») atli texno-utopiyaliq fantastikaliq trilogiyasinda qollanğan. Bul shiğarmadaği kibermákan túsinigi millionlap adamlardiń jámáátlik isirap, qiyalparasliqtiń ózine tán kórinisi sipatinda súwretlengen. Bul jerde jámáátlik isirap yaki qiyalparasliq insan sanasinda subektiv psixologiyaliq jağday sipatinda kórinedi.
Sotsialliq kóz-qarastan kibermákam degende kompyuter tarmaği arqali bir-biri menen baylanisqan hám bir waqittiń ózinde túrli geografiyaliq tochkada kesilisiwshi hár qanday bar komyuterdiń grafikaliq sipatindaği mağliwmatlarina aralasip qalğan adamlar jámááti túsiniledi.
Házirgi dáwirde ilim, texnika hám tiykarinan kompyuter rawajlaniwi ónimi bolğan kibermákan hám oniń basqariwshi kelbeti «superkorporatsiya» texnologiyalardiń insaniyliqtan jiraqlasiwi nátiyjesinde din niqabindaği sotsialliq hám mádeniy buzğinshiliqti keltirip shiğariwğa bolğan uriniwlar oğada kúsheyip barmaqta. Sonnan búgingi kúnde kiberterrorshiliq dúzilmeleri óz ğárezli maqsetleri jolinda xabar-kommunikatsiya texnologiyalarinan keń paydalaniwğa urinbaqta.
Bul haqqinda Ózbekstan Respublikasiniń birinshi Prezidenti I.A.Karimovtiń «Joqari mánawiyat-jeńilmes kúsh» shiğarmasinda tómendegishe aytilğan: «Eń ashinarlisi, ayirim waqitlari islam dini hám diniy aqiydaparasliq túsiniklerin bir-birinen pariqlay almasliq yaki ğárezli maqsette olardi teń qoyiw kibi jağdaylar da kózge taslanbaqta. Sol menen birge, islam dinin niqap qilip, jawiz islerdi ámelge asirip atirğan kúshler ele sana-sezimi qáliplesip úlgermegen, tájriybesiz jaslardi óz duzağina ilintirip, bas-kózin aylandirip, olardan óziniń napák maqsetleri jolinda paydalanbaqta. Bunday ğárezli háreketler dáslep muqaddes dinimizdiń atina daq boliwin, aqir-aqibetinde bolsa mánawiy turmisimizğa unamsiz tásir kórsetiwin hámmemiz tereń ańlap aliwimiz hám onnan juwmaq shhiğariwimiz zárúr».