15- lekciya. Veterinariya araxno-entomologiyasi

Rawajlaniwi Bul keselligi qaramal terisi astinda parazitlik qilatuǵin teri bukasiniń lichinkalari qozǵaydi.Teri bukasi eki qanatli nasekoma bolip úlken shibinǵa uqsaydi.Teri bukasi aprel hám may aylarinda payda bolip hám uriǵlanǵan urǵashi buka máyek qoya baslaydi eki-tórt kúnnen keyin máyeklerdin lichinkalar shiǵadi hám terini tesip oniń astina ótedi soń teri asti biriktiriwshi toqmalari arqali haywanlardiń moyin bólimlerine qarap jiljiydi hám qizil óńesh diywalina ótip bul jerde bes ay jasaydi. Soń haywanlardiń jelke tárepine qarap jol aladi. Ózbekstan sharayatinda sonna lichinkalari maldiń arqasina yamasa jelkesine yanvar fevral aylarinda keledi. Bul jerde lichinkalar isik payda etedi.Lichinka jelkedegi isikte shama menen bir ay jasaydi soń isiktegi tesikten shiǵip jerge túsedi jerde quwirshaqqa aylanip 20-25 kúnnen keyin usi quwirshaqtan qanatli sonna jetilip shiǵadi, qanatli sonaniń awzi ómiri júdá qisqa bolip bir neshe kúnge shekem jasaydi Sol dáwir ishinde haywan terisine máyek qoyadi.Qoy sonasi qoy hám eshkilerde estroz keselin qozǵaydi.Ol shibinǵa uqsaydi, lichinkalari maldiń murin hám mańlayinda parazitlik qiladi.Qozdiriwshisi hám oniń rawajlaniwi. Er jetken qoy sonasiniń ómiri qisqa ǵó kúnnen artiq jasay almaydi.Urǵashi sona lichinka tuwadi, soniń ushin ol tiri tuwar shibin dep ataladi. Sona mayda lichinkalarin qoydiń murin tesigine qoyadi. Murinǵa túsken lichinka iyul-avgust aylarinda miy tárepke qarap jiljip mańlay bosliǵina ótedi.Bul jerde eki márte túlep lichinkaǵa aylanadi.Lichinka mańlaydan jáne murinǵa qaytip shiǵip hám qoy túsh-kirgende jerge túsip topiraq astina kiredi, onnan 18-25 kún ishinde qanatli sonna shiǵadi.Ózbekstan sharayatinda qoy sonasi bir jilda eki áwlad beredi.Sonna lichinkalari qoylardiń murninda báhárgi ziyanlaniw dáwirinde tórt ay jasasa gúzgi ziyanlaniw dáwirinde alti-jeti ay dawaminda jasaydi.
Gúres sharalari. Haywanniń murnina dári quyip qoy sonasi lichinkalari óltiriledi. Buniń ushin qoydiń murin smlekey perdesine yodtiń 0,25 protsentli suwdaǵi eritpesi, geksal-loranniń kreolindegi emulsiyasi yamasa erkek papoltnik ekstraktiniń emulsiyasi pulverizator menen súrtiledi..At eshek hám ǵashirlardiń asqazaninda Gastrofiluos áwladina kiriwshi bes túrli sonna lichinkalari parazitlik qilip, gatrofilez keselligin qozǵaydi. Qozǵatiwshilari hám olardiń rawajlaniwi Urǵashi sonalar jaz ayinda uship júrip bir tuyaqli haywanlardiń júnine máyek qoyadi Attiń júnine qoyilǵan máyekten tórt bes kónnen keyin lichinka shiǵadi.At tili menen terisin jalǵanda lichinkalar attiń tiline jabisip soń olar asqazanǵa túsedi. Lichinkalar asqazan diywallarina jabisip bul jerde uzaq waqit parazitlik tezegi menen jerge túsip quwirshaqqa aylanadi. Bulardan 25-30 kún ishinde eki qanatli jetilisken sonalar shiǵadi. Lichinkalar asqazan diywanlarina jabisip alip, asqazandi shamallatip qatti kesellikke duwshar qiladi hám olardińólimine sebepshi boladi.