15-Amaliy mashg‘ulot Mavzu: Texnologik mashinalarni ta’mirlash va texnik servis xizmat ko’rsatish asoslari bilan tanishish

---

15-Amaliy mashg‘ulot 
Mavzu: Texnologik mashinalarni ta’mirlash va texnik servis xizmat ko’rsatish 
asoslari bilan tanishish. 
 
Jihozni to’g’ri ishlatish, TXK va ta’mirlash ko’p jixatdan ushbu ishlarning o’z 
vaqtida to’liq hajmda moddiy - texnika vositalari bilan ta’minlanganligiga bog’liq . 
Ta’mirlash moddiy-texnika vositalarigi ta’mirlash instrumentlari, moslamalari, 
extiyot qismlar va materiallar kiradi. Moddiy texnika vositalari ish unumdorligining 
ortishiga, ta’mirni sifatli va tez amalga oshirishga yordam beradi. 
Moslamalarga ayrim detallarni va mexanizmlarni tozalash moslamasi, murakkab 
detallarni yig’ish va ajratish s’yomniklari, plastmassa maslenkalar, o’lchov tsilindrlari 
kiradi. 
Moslamalar detallarni tez va mustahkam qistirish, yig’ish - ajratish ishlarini 
mexanizatsiyalashga yordam beradi. TXK va ta’mirlashda qo’l tiskilari, trubalar 
qistirgichlari, shkiv, tishli g’ildirak, mufta, tebranish podshipniklari ajratish syomniklari 
kabi moslamlari ishlatiladi. 
Ehtiyot qismlar parkini rejallashtirish va ularni saqlash 
Jihozning ish qobiliyati yoki sozligini ta’minlash maqsadida almashtiriladigan 
tarkibiy qismlarga ehtiyot qismlar deyiladi. Jihozlarni ta’mirlashda yangi ehtiyot 
qismlardan yoki ta’mirlangan ehtiyot qismlardan foydalaniladi. Oldindan tayyorlab 
qo’yilgan ehtiyot qismlar parki TXK va ta’mirlashni tezlatish imkoniyatini tug’diradi. 
Detallar korxonaga tayyor holda yetkazilishi yoki ta’mirlab tayyorlanishi mumkin, 
ombor maydoni va vositalarini tejash maq sadida detallarni jadval asosida yil davomida 
tayyorlab borgan ma’qul. 
Kichik mahkamlash detal (bolt, gayka, shayba, shpilka)larini markazlashtirilgan 
holda, katta miqdorda sotib olgan ma’qul. 
Tez eskiradigan ehtiyot qismlar uchun buyutrma tuzishda tayyorlovchi- zavod 
mashina va apparatning ishlatish yo’riqnomasiga tez eskiradigan ehtiyot qismlar katalogi 
qo’shib uzatiladi. Katalogda detallar guruh va yig’ma birliklar bo’yicha joylashtirilgan.
Buyurtma tuzishda detalning katalog bo’yicha to’liq raqami ko’rsatiladi. 
Ehtiyot qismlarni saqlashda ularni shikastlanishdan va zanglashdan himoyalashga 
alohida e’tibor berish lozim. Masalan: qadoqlash avtomatlarining asosiy detallari zich 
qog’ozga o’raladi, kichik detallar toza yashiklarga joylanadi. Zanglashdan himoyalash 
maqsadida ingibitor shimdirilgan qog’ozga o’raladi.
Bo’yalmagan detallar zanglashga qarshi moylar bilan moylanadi. 
Ehtiyot detallar saralanib, turlari bo’yicha stellaj xonalariga joylashtiriladi, 
og’irroq detallar pastda joylashtiriladi. 
Podshipniklar raqami bo’yicha saralanadi, moylanadi, qog’ozga o’raladi va raqami 
bo’yicha joylashtiriladi. Zanjirlar moylanadi, qog’ozga o’ralib, qadami va uzunligi 
yozilgan yozuv bilan stellaj xonalariga joylashtiriladi. Ponasimon tasmalar, tipi bo’yicha 
saralanib, maxsus yozuvlar bilan birgalikda osib qo’yiladi.