15 guruhning asosiy guruhcha elementlari Reja: 15 guruhning asosiy guruhcha elementlari Azot. Tabiatda azot

Azotning kislorodli birikmalari. Olinishi va xossalari.
Azot oksidlarida +1 dan +5 oksidlanish darajasigacha bo’ladi. Faqat N₂O₃ va N₂O₅ oksidlari kislotali hisoblanadi. NO₂ va N₂O₄ larga 2 ta kislota oksidi deb qaraladi. Ma’lum bo’lgan nitroza oksidlari NO, NO₂ va N₂O₄ lardan iborat bo’ladi.
Azot oksidlarining xossalari

Azotning oksidlanish darajasi	Oksidning formulasi	Qaynash harorati	Suyuqlanish harorati	Agregat holati	Rangi	Kislotasining formulasi	Tuzining formulasi
+1 +2 +3 +4 +5	N2O NO N2O3 NO2 N2O5	-89,5 -151,8 3,5 102 45	-102,4 -163 -102 -11,2 30	gaz gaz suyuq gaz kristal	rangsiz rangsiz qo’ngir qo’ngir rangsiz	(H2N2O3) - HNO2 HNO2+HNO HNO3	Me2N2O3 - MeNO2 MeNO2+MeNO3 MeNO3

Azot besh xil oksid hosil qiladi: azot (I)-oksid -N₂O, azot (II)-oksid-NO, nitrit angidrid-N₂O₃, azot (IV)-oksid-NO₂ va nitrat angidrid -N₂O₅.
<sup>3

3</sup> Shriver and Atkins' Inorganic Chemistry, Fifth Edition
© 2010 P.W. Atkins, T.L. Overton, J.P. Rourke, M.T. Weller, and F.A. Armstrong
All rights reserved. ISBN 978–1–42–921820–7
Azot (I)-rangsiz, xushbo`y hidli, suvda nisbatan yaxshi eriydigan (0<sup>0</sup>C da 1 hajm suvda 1,3 hajm N<sub>2</sub>O eriydi), ammo suv bilan reaksiyaga kirishmaydigan gaz. Uning tuzilish formulasini NN=O shaklida yozish mumkin.
Ammoniy nitrat tuzi 200 <sup>0</sup>C atrofida qizdirilganda azot(I)-oksid hosil bo`ladi:
NH₄NO₃ = 2H₂O + N₂O
Azot (I)-oksidi bilan nafas olingan birinchi daqiqada odamda hayajonlanishni uyg’otadi, keyin uxlatuvchi ta’sir qiladi. Tibbiyotda 80% li N₂O va 20%li O₂ aralashmasidan narkoz sifatida foydalaniladi.
500⁰ Cdan yuqori temperaturada azot (I)- oksid parchalanadi:
2N₂O = 2N₂ + O₂
Shuning uchun ham azot (I)-oksid to`plangan idishga cho`g`langan cho`p tushirilganda cho`p yonib ketadi.