15-ma‘ruza: oziq-ovqat qo‘shimchalari, oziqaviy va biologik faol qo‘shimchalar reja

Ozuqa mahsulotlarni strukturasini va fizik-kimyoviy xususiyatlarini 
o‘zgartiruvchi moddalar 
Bularga mahsulotni reologik xususiyatlarini o‗zgartiruvchi moddalar kiradi. 
Bularga 
quyuqlashtiruvchi, 
gel 
hosil 
qiluvchi, 
tashqi 
ko‗rinishini 
barqarorlashtiruvchi, sirt faol moddalar, emulgatorlar kupik hosil qiluvchi 
moddalar kiradi. 
Modifikatsiyalangan kraxmal. 
Modifikatsiyalangan kraxmal (E1400 — E1451) ozuqaviy qo‗shimcha 
hisoblanadi. 
 
Gidrolizlangan kraxmal. 

---

Eterifikatsiyalangan kraxmal - tiniqligi oshirilgan 
Atsetillangan kraxmal
Sellyuloza va uni hosilalari. 
Bularga sellyuloza va sellyuloza asosida olingan moddalar kiradi (E460-
E467). Mexanik yoki kimyoviy ishlov natijasida olinadi. 
Metilsellyuloza – E 461, Etilsellyuloza-E462, gidrosipropilsellyuloza E463,
va boshqalar. 
Pektinlar. Gel va jele hosil qiuvchi ozuqaviy qo‘shimcha hisoblanadi. 
Molekulsasida karboksil gruppasi bulgani uchun metallar birdan kompleks 
hosil qiladi. 
Mg < Mn < Sr < Hg
 
< Fe < Ni< So < Su < Zn < Sr < Sd< Va< Rb. 
Oqsillar bilan kompleks hosil qiladi. Kazein bilan kompleks hosil qilib oqsil 
molekulasini umumiy zaryadini o‗zgartiradi va barqarorlashtiradi. 
Dengiz o‘simliklari polisaxaridlari. 
Algin kislota ( E400) va uni tuzlari (E401-E405) polisaxaridlarga kiradi. 
Quyuqlashtiruvchi va gel hosil qiluvchi hisoblanadi. 
Ozuqaviy alginatlar 
Kodi 
Nomlanishi 
Monomer qoldig‗ idagi 
kationni tabiati 
E400 
Alginovaya kislota 
N 
E401 
Alginat natriy 
Na 
E402 
Alginat kaliy 
K 
E403 
Ayaginat ammoniy
NH
4
E404 
Alginat kalsiy 
Sa
1/2
E405 
Propilenglikolalginat (PGA) 
CH
2
- CH- CH
3 
OH
 
Jelatin - gel hosil qiluvchi yagona oqsil hisoblanadi. Molekulyar og‘ irligi 
(50000—70000). Aminokislota tarkibi quyidagicha (26-31%), prolin (15-18%), 
gidroksiprolin (13-15%), glutamin kislota (11—12%), asparagin kislota (6—7%), 
alanin (8—11%) va arginin (8-9%). 
Emulgatorlar. 
Mahsulotga bir xil dispers xususiyatni saqlash uchun qo‗shiladi. 
Emulgatorlarni sinflanishi. Anionli, kationli va ionsiz emulgatorlarga 
sinflanadi. Anionli emulgatorlar yuzasida karboksil va sulfonil gruppalar bo‗ladi. 
Kationli emulgatorlarda azotli gruppa, ionsiz emulgatorlar yuzasida gidroksil, keto 
va efirli gruppalar bo‗ladi. 
Mono-, diatsilglitserinlar va ularni hosilalari, fosfolipidlar, letsitinlar (E322), 
sintetik hosilasi ammoniyli fosfatidlar (E442) kiradi. 
Bundan tashqari qandli moddalarni yog‗ kislotalar bilan olingan
efirlar (E473)