15-ma`ruza. Polimerlar kimyosi reja: Polimerlar, plastmassa, ularning olinishi, xossalari va ishlatilishi

Polikondensatlanish reaksiyasi -tarkibida ikki yoki undan ko`p funksional 
guruhi bo`lgan monomerlarning bir-biri bilan ta'sirlanishi yoki polimerning reaksion 
qobiliyatli 
guruhlari 
bilan 
ta'sirlanishi 
hamda 
hosil 
bo`lgan 
polimerlar 
makromolekulalarini o`zaro ta'sirlanishi natijasida yuqorimolekulali moddalar hosil 
bo`lishiga aytiladi. Polikondensatlanish natijasida makromolekulalarni hosil bo`lishi 
uchun organik kimyoda ma'lum bo`lgan xoxlagan kondensatlanish yoki birikish 
reaksiyasidan foydalanish mumkin, lekin bunday reaksiyalarda monomerlarda turli 
xil kamida ikki funksional guruhi bo`lishi kerak. Odatda polikondensatlanish 
reaksiyalari natijasida polimer bilan quyimolekulali moddalar ham (suv, spirt, 
ammiak, vodorood xlorid va h.k.) ajralib chiqadi. 
Polikondensatlanishning turlari 
a) polikondensatlanishga faqat bifunksional guruhli monomerlar qatnashsa, 
reaksiya natijasida chiziqsimon tuzilishli polimerlar hosil bo`ladi. Bunday 
polikondensatlashga chiziqli polikondensatlanish deyiladi. Yuqorida keltirilgan 
poliefirlar va poliamidlar olish reaksiyalari bunga misol bo`la oladi; 
b) ikkidan ortiq funksional guruhli monomerlarni polikondensatlanishi 
natijasida tarmoqlangan polimerlar hosil bo`ladi. Bunday reaksiyalarga fazoviy 
polikondensatlanish 
deyiladi. 
Masalan: 
gliserin 
bilan 
ftal 
kislotasining 
polikondensatlanishi natijasida to`rsimon ko`rinishga ega bo`lgan polimer hosil 
bo`ladi; 
c) polikondensatlanishga eng kamida ikki funksional guruh tutgan bitta 
monomer uchrasa, bunday reaksiyaga gomopolikondensatlanish deyiladi. Masalan: 
хНО-(СН
2
)
6
-СООН →Н[-О-(СН
2
)
6
-СО-)
х
-ОН + (х-1) Н