15 Mavzu: Termik ishlov berishning asosiy texnologiyalari Ma`ruzaning rejasi

Gomogenlovchi yumshatishda qotishmaning xossasini o’zgarishi
Quymakorlik qotishmalari
Gomogenizatsiyalanuvchi yumshatishda xossani o’zgarishiga quyma­korlik qotishmasining plastikligini oshishi kiradi. Quymani yumshatish rejimini to’g’ri tanlashda plastiklikning ko’rsat­kichini xona temperaturasida o’lchamay, issiq holda bosim ostida ishlov berishning birinchi operatsiyasida o’lchash lozim. Agar, masalan, D16 qotishmadan tayyorlangan quyma presslanish uchun mo’ljallangan bo’lsa, unda plastiklik ko’rsatkichi 400⁰ C temperaturaga teng presslash temperaturasida aniqlanadi (2.5 – rasm).

Shaklli quymalarning mexanik xossasini detalni eksplu­atatsiya qilish temperaturasiga qarab o’lchanadi, masalan xona temperaturasida.

Mo’rt fazalarni erishiga qarab, plastiklik oshadi va uni eruvchanligi tugagandan keyin plastiklikning qiymati o’zgarmay qoladi (2.5-rasm). Issiq holda deformatsiyalashda alyuminiy qotish­ma­­larning quymalarining nisbiy uzayishi va torayishi gomogenizatsiyalash natijasida 1,5 – 3 marta-gacha oshadi.

Agar gomogenizatsiyalanuvchi yumshatishdan maqsad plastiklikni oshirish bo’lsa, u holda optimal gomogenlovchi vaqtni muvo­zanatda bo’lmagan ortiqcha fazani to’liq erish vaqti deb qabul qilsak bo’ladi.

Legirlangan po’latlar, alyuminiy va boshqa qotishmalar quyma­larini plastik-ligini oshirish issiqlik bilan bosim ostida ishlov berishning birinchi operatsiyasida darzlar bo’yicha nuqsonni kamaytiradi. Gomogenlash jarayonini ahamiyati ayniqsa, shaklli quymalar uchun kattadir, chunki ular strukturani maydalaydigan plastik deformatsiyalanishga jalb qilinmaydi.