16- mavzu. Bir oʼzgaruvchili funksiya uchun integral hisob 10. Бошланғич функция тушунчаси

16- MAVZU. BIR OʼZGARUVCHILI FUNKSIYA UCHUN INTEGRAL HISOB
1⁰.Бошланғич функция тушунчаси. Фараз қилайлик, ва функциялари интервалда (бу интеграл чекли ёки чексиз бўлиши мумкин) берилган бўлиб, функция шу да дифференциалланувчи бўлсин.
1-таъриф. Агар интервалда бўлса, да функция нинг бошланғич функцияси дейилади.
Масалан, функциянинг да бошланғич функцияси бўлади, чунки да .
Айтайлик, ва функциялари сегментда берилган бўлиб, функция шу да дифференциалланувчи бўлсин.
2-таъриф. Агар интервалда бўлиб, ва нуқталарда эса

тенгликлар ўринли бўлса, сегментда функция нинг бошланғич функцияси дейилади.
1-теорема. Агар интервалда ва функцияларнинг ҳар бири функциянинг бошланғич функцияси бўлса, у ҳолда ва функциялар да бир-биридан ўзгармас сонга фарқ қилади:

◄ Шартга кўра да , .
Демак, да . У ҳолда 21- маърузада келтирилиган 2-натижага кўра

бўлади. ►
Бу теоремадан қуйидаги натижа келиб чиқади.
Натижа. Агар да функция нинг бирор бошланғич функцияси бўлса, у ҳолда функциянинг даги ихтиёрий бошланғич функцияси учун

бўлади.
1-Эслатма. да берилган ҳар қандай функция ҳам бошланғич функцияга эга бўлавермайди.
1-мисол. интервалда ушбу

функцияни қарайлик.
Бу функциянинг интервалда бошланғич функцияга эга бўлмалиги исботлансин.
◄Тескарисини фараз қилайлик, яъни берилган функция да бошланғич функция га эга бўлсин: .
Равшанки,
(1)
бўлади.
Бу функцияга сегментда Лагранж теоремасини қўллаб топамиз:
.
Кейинги тенгликдан

бўлиб, бўлиши келиб чиқади. Бу эса (1) муносабатга зиддир.
Демак, қаралаётган функция да бошланғия функцияга эга бўлмайди. ►