16-Mavzu Fuqarolarni fuqaro muhofazasiga o`qitish va qayta tayyorlash. Reja

Fuqaro muhofazasining amaliy mashg‘ulotlarini tayyorlash va 
о‘tkazish.Rahbarlar tarkibini, tizimlar va aholini о‘qitishda amaliy 
mashg‘ulotlarga jalb qilish katta ahamiyatga ega. Amaliy mashg‘ulotlar rahbarlar 
tarkibini, FM kuchlarini va aholini FM vazifalarini bajarishga tayyorlashning 
yuqori va faol shakli hisoblanadi. Amaliy mashg‘ulotlarda tuzilmalarga kirgan 
fuqarolarning aniq va tartibli harakatlari, turli xil jihozlar, asbob-uskunalar, 
texnikalardan foydalanish uslublari о‘rganiladi, aloqa va tuzilmalarni boshqarish 
masalalari ishlab chiqiladi.
FMning amaliy mashg‘ulotlarini zamon talablariga mos holda о‘tkazish, 
fuqarolarni dushman tomonidan qо‘llaniladigan ommaviy qirg`in qurol 
vositalaridan, shuningdek hududimizda kuzatiladigan tabiiy ofatlar, ishlab 
chiqarish avariyalari va fojiyalar oqibatlaridan muhofaza qilish, odamlarda 
ma’naviy-ijtimoiy va psixologik sifatlarni tarbiyalash, obyektlarni uzluksiz faoliyat 
kо‘rsatishini ta’minlash, qutqaruv va tiklov ishlarini amalga oshirish bо‘yicha 
bilimlarini, qobiliyatlarini oshirish imkonini beradi.
FVDTda FMning quyidagi amaliy mashg‘ulotlari tashkil etiladi va о‘tkaziladi: 
1. Shaxsiy tarkib uchun maxsus-taktik; 
2. Rahbar tarkib uchun shtab-komanda; 
3. О‘qitilayotgan hamma toifadagilar uchun, kompleks mashg‘ulotlar. 

---

Maxsus-taktik amaliy mashg‘ulotlar tuzilmalarning oldiga qо‘yilgan 
vazifalarni bajarishga о‘rgatishdan iborat. Ya’ni bunday о‘quv mashqlari fuqaro 
muhofazasining harbiylashgan va maxsus bо‘limlari, hamda avariya-qutqaruv 
tuzilmalarining amaliy ishlarni bajarishga о‘rgatish, tabiiy va texnogen xususiyatli 
favqulodda vaziyatlarning oqibatlarini bartaraf etishga qaratilgandir. Bunday о‘quv 
mashqning maqsadi: tizim boshliqlar tarkibini avariya-qutqaruv va boshqa tiklov 
ishlarini va aholini muhofaza qilishni tashkil etish, tizimlarni hamda avariya-
qutqaruv bо‘linmalarini aholini muhofaza etish tadbirlarini mustaqil ravishda 
bajarish, hamda boshqa tizimlar bilan hamkorlikda harakat qilishga tayyolashdan 
iborat. 
Tizimlarning 
favqulodda 
vaziyatlar 
о‘chog‘ida harakat qilish 
tayyorgarligini tekshirish hamda fuqarolarning ruhiy fazilatlarini shakllantirishdan 
iborat. Maxsus-taktik amaliy mashg‘ulotni о‘tkazishda uni tayyorlash va о‘tkazish 
haqida buyruq, mashg‘ulotga tayyorgarlikning rejasi hamda о‘quv mashqni 
о‘tkazish rejalari ishlab chiqiladi. Maxsus-taktik amaliy mashg‘ulotning asosiy 
о‘quv-uslubiy hujjati amaliy mashg‘ulot rejasi hisoblanadi, unda mashg‘ulotning 
borishi, о‘quv savollarining izchilligi, mashg‘ulotlar bosqichlarni aks ettiriladi. 
Tuzilmalar maxsus-taktik mashg‘ulotlarda о‘z obyektlarining moddiy-о‘quv 
bazalaridan: har xil qurilmalaridan, jamoaviy himoya vositalaridan foydalanadilar. 
О‘quv mashqlari umummaqsadli tuzilmalar bilan xizmatli tuzilmalar birgalikda 
о‘tkaziladi. Jumladan, qutqaruv guruhlari bilan sanitar drujinalar, razvedka, aloqa, 
jamoat tartibini saqlash, himoya inshootlarida xizmat kо‘rsatish guruhlari, 
yong‘inga qarshi kurash guruhlari ishtirok etadilar. Bunda ishtirok etadigan 
tuzilmalarning soni, о‘quv mashqini mavzusiga maqsadlariga, xarakteriga, avariya-
qutqaruv ishlarining kо‘lamiga, favqulodda vaziyat kо‘lamiga va boshqa qutqaruv-
tiklov ishlarining hajmiga bog‘liq bо‘ladi.
Maxsus-taktik mashg‘ulotning rejasi matn bо‘yicha ishlab chiqiladi va 
quyidagilarni: mavzuni, har bir toifa о‘quvchilari uchun о‘quv maqsadlari, 
mashg‘ulot о‘tkazish vaqti, о‘quv mashg‘ulotiga jalb qilinadigan bо‘linmalarning 
tarkibi, texnikalar soni va sarf bо‘lish me’yorlari, mashg‘ulotning bosqichlari, 
ularning davomiyligi va о‘quv savollari, taktik sharoit, kuchlarni guruhlash, 
boshqarish 
maskanlarining 
joylashgan 
yeri, 
ommaviy 
qirg`in 
qurollar 
qо‘llanilgandan keyin obyektdagi holat, FM boshliqlarining qarorlari va 
xodimlarning vazifalarini о‘z ichiga oladi. Maxsus-taktik mashg‘ulotning yaxshi 
ishlab chiqilgan rejasi va boshqa hujjatlar, uning muvaffaqiyatli о‘tishiga imkon 
beradi.