16-мавзу: Ўқувчиларнинг меҳнат жисмоний ва

Ўқувчиларда эстетик дидни шакллантириш. Эстетик онг ижтимоий 
воқелик, табиат, санъат билан бевосита мулоқот жараёнида ўқувчиларни 
турли назария, қарашлар моҳияти билан таништириш, улар ўртасида нафосат 
таълими ва тарбиясини ташкил этиш ҳисобига шакллантирилади. 
Эстетик онг ўзига хос мураккаб тузилишига эга. Яъни:
Эстетик онг асосини эстетик идрок ташкил этади.
Эстетик онг гўзалликни қадрлаш ва уни бойитиш йўлидаги амалий 
ҳаракатни кенг кўламда ташкил этиш асосида такомиллашиб боради. Эстетик 
онглиликнинг юқори даражаси эстетик маданият саналади. 
Жисмоний тарбия мазмуни. Ёшларни соғлом бўлиб вояга етишларини 
Эстетик маданият гўзалликни ҳис этиш, ундан завқланиш, мавжуд гўзалликларни 
асраш ва бойитиш йўлида ўзлаштирилган билим ҳамда амалга ошириладиган эстетик 
фаолиятни ташкил этиш даражасининг сифат кўрсаткичи 
Эстетик онг 
Эс
те
ти
к 
ҳис
-т
уй
ғу
Эс
те
ти
к 
идрок
Эс
те
ти
к 
би
ли
м
Эс
те
ти
к 
м
уло
ҳа
за
Эс
те
ти
к 
ба
ҳо
Эс
те
ти
к 
иде
ал
Эстетик онгнинг таркибий қисмлари 
Эс
те
ти
к 
ди
д 
Эстетик онг гўзаллик, гўзалликни ҳис этиш, унинг моҳиятини англаш, нафосат 
ҳис-туйғуси, нафосат диди каби тушунчаларнинг онгда акс этиши
Эстетик идрок ижтимоий воқелик, буюм ва ҳодисаларнинг гўзаллигини онгда 
яхлит акс этиши бўлиб, у гўзаллик ҳис этилганда юзага келади ва аниқ
мақсадга йўналтирилганлиги билан тавсифланади

---

таъминлаш масаласи халқ педагогикаси, оғзаки ижоди ҳамда мутафаккирлар 
асарларининг бош ғояларидан бири бўлиб келган.
Таълим муассасаларида жисмоний тарбияни ташкил этишда муайян 
вазифалар ҳал қилинади. Яъни: 
“Алпомиш” достонида Ҳакимбек (Алпомиш)нинг жисмоний машқ 
қилиши, табиат қўйнида вояга етганлиги, унинг алплиги қуйидагича 
тасвирланади: “Алпинбойнинг бобосидан қолган ўн тўрт ботмон биринчдан 
бўлган парли ёйи бор эди. Шунда етти яшар бола Ҳакимбек шул ўн тўрт 
ботмон ёйни қўлга ушлаб кўтариб тортди, тортиб қўйиб юборди. Ёйнинг ўқи 
яшиндай бўлиб кетди. Асқар тоғининг катта чўққиларини юлиб кетди, 
овозаси оламга ёйилди. Шунда барча халойиқ йиғилиб келиб айтди: “Дунёда 
бир кам тўқсон алп ўтди, алпларнинг бошлиғи Рустами достон, охири бу 
Алпомиш алп бўлсин”.
Абу Али ибн Сино ҳам инсонга хос бўлган ижобий фазилатларидан 
санаб ўтар экан, қуйидагиларга алоҳида урғу беради: 1. Жасурлик – бирор 
ишни бажаришда кишининг жасурлиги, чидамлилиги, инсон бошига тушган 
ёмонликни тўхтатиб турувчи қувват. 2. Ақллилик – бирор ишни бажаришда 
шошма-шошарлик қилишдан сақловчи қувват. 3. Зийраклик – сезги берган 
нарсаларнинг ҳақиқий маъносини тезлик билан тушунтиришга ёрдам 
берувчи қувват.
Алишер Наоий “Фарҳод ва Ширин” достонида Фарҳоднинг жисмоний 
қобилиятларини алоҳида кўрсатиб ўтади. Достонда таърифланишича, Фарҳод 
ақлий камолотга эришиш билангина чекланиб қолмай, жисмоний ва ҳарбий 
машқлар ёрдамида чиниқади. Сувда сузиш, чавандозлик, қиличбозлик ва