19-lekciya Tema: Quramalı obiektllerdıń matematikalıq modelleri joba

19-lekciya

Tema: Quramalı obiektllerdıń matematikalıq modelleri

J O B A :

1. Quramalı obiektller haqqında túsinik
2. Quramalı obiektllerdiń matematikalıq modelleri
1. Ámeliy izertlewlerdiń zamanagóy basqıshında quramalı sistemalar menen jumıs islew zárúrligi payda bolıp hám bunda, maqset funkciyalardıń sanı kóp bolıp, biraq olardıń muǵdarlı ańlatpası belgisiz bolıp yamasa olar tuwralı tolıq informaciya joq. Bunday jaǵdaylarda sistemalardıń sheshimi haqqında gáp bolmaydı, bunda quramalı sistemalardı izertlew, saylanıp alınǵan basqarıw strategiyasına baylanıslı olardıń keleshektegi jaǵdayların prognozlaw. Ámeliyat quramalı sistemalar ushın izertlew usılların talap etedi hám bunday usıllar imitaciyalıq modellestiriw dep ataladı.
Imitaciyalıq sisteması – bul zárúr bolǵan matematikalıq támiyinleniwin(izertlenip atırǵan processlerdiń matematikalıq modellerin, basqarıwshi programmalardıń, anıq bir algoritmlerdi iske asırıwshi programmalar, empirikalıq baylanıslar hám t.b.), texnikalıq quralları(kompiyuter hám t.b.) menen biriktirilgen hám qoyılǵan maqsetke erisiw ushın «paydalanıwshi - kompiyuter » soraw-juwap(dialog) jumıs islew tártibinde olardan paydalanıw proceduraları menen támiyinlengen sistema bolıp esaplanadı.
Demek, M.M. usılınıń mazmunı boyınsha: quramalı sistemanıń jumıs islew processin EEMda iske asırıw mumkin bolǵanday etip anıq bir algoritm túrinde kórsetiw hám onı iske asırılǵannan soń, nátiyjeler boyınsha dáslepki qoyılǵan process boyınsha bazı-bir juwmaq shıǵarıw.
Qálegen model bazı-bir qoyılǵan maqsetke sáykes dúziledi hám bunnan modellestiriwshi obiektl haqqında payda bolǵan sorawlar kópligine juwap alıwmız kerek, sonlıqtan bul jerde mınanı esapqa alıwımız zárúr: modeldiń háreket etiw waqtında dúzilgen qálegen quramalı sisteması anıq bir nızamlarına(fizikalıq hám t.b.) boysınıp hám aldaǵı waqıtta qaralatuǵın sistemalar ushın modellestiriwshi sistemanıń xarakteristikaların baylanıstırıwshi bazı-bir belgili muǵdarlı qatnasları belgili dep esaplaymız.
Quramalı sistemanıń matematikalıq modelin jasaw processii tómendegi basqıshlardan ibarat boladı:
1. Model járdeminde juwabın alıw zárúr bolǵan sistemanıń iskerligi haqqında tiykarǵı sorawlar anıqlanadı.
2. Sistemanıń iskerligin basqarıwshi nızamlar kópliginen eń áhmiyetli nızamlardı esapqa alıw.
3.Pútin sistema ushın yamasa onıń ayırım bólekleri ushın bul nızamlarǵa qósımsha, izertleniwshi sistemanıń iskerligi haqqında anıq bir gipotezalar dúziledi.
4. Esapqa alınǵan nızamlarǵa uqsas gipotezalar da anıq bir matematikalıq qatnaslar túrinde jazıladı.
Demek, imitaciyalıq sisteması sheshim qabıllawshi subiektke kompyuter járdeminde haqıyqıy obiektl ushın hár qıylı jaǵdaylardı modellestiriwge imkaniyat beredi hám sanlı esaplawlar tiykarında hár qıylı bahalar hám prognozlardı iske asırıwǵa múmkinshilik beredi.
2. İmitaciyalıq sistemanıń tómende berilgen qásiyetleri, esaplaw variantların tezirek júrgiziwge múmkinshilik beredi:
1) tolıqlıǵı, yaǵnıy matematikalıq modellerdiń programma túrinde iske asırılǵan toplamınıń(bibliotekasınıń) bar bolıwı. Olar háqıyqıy processke hár qıylı dárejede adekvatlı bolǵan máselelerdiń bazı-bir toparın sheshiwge múmkinshilik beredi;
2) iykemleskenligi, yaǵnıy modellerdi óz aldına ǵárezsiz túrde paydalanıw múmkinshiligi, sonıń menen birge qoyılǵan másele menen anıqlanatuǵın hár qıylı birikpeleri ;
3) universallıǵı, yaǵnıy sonday bir sistemalıq matematikalıq támiyinlewiniń bar bolıwı hám ol imitaciyalıq sistemanı anıq bir máseleni sheshiw ushın baǵdarlasa;
4) paydalanıw ápiwaylıǵı. Bunda paydalanıwshılar ushın sırttan imitaciyalıq sisteması jabıq bolsa hám imitaciyalıq sisteması menen qatnas jasawǵa múmkinshilik beretuǵın tildi islep shıǵıw. Bul bolsa modellestiriwshi obiekt haqqında informaciya beriwge múmkinshilik berse hám sanlı tájiriybelerdiń nátiyjelerin qolaylı túrde alıwǵa imkaniyat berse.
3. Joqarıda kórsetilgen qásiyetleriniń támiynlew ushın imitaciyalıq sistema tómende keltirilgen principler tiykarında dúziliw kerek.