1боб. Мухандислик графикасини ўқитиш методикасининг умумий масалалари Режа

1..»Shakl hosil qiluvchi yassi figuradan hoshlab» usuli izometrik proyeksiya- sini qurish (75-shakl):
* shakl hosil qiluvchi tomon- ⁿⁱ aniqlash va chizmasini bajarish;
* uchinchi o'lcham yo‘nalishi va qovurg‘alaming kattalik- larini aniqlash;
*tasvirlangan predmet qalin- ligini aniqlash.

ham texnik rasmlar albatta bo'ladi. Ular mahsulotning texnik pasportlarida qo'llaniladi.

80-shakl. Metalldan (a), toshdan (b), shishadan (s) va
yog ‘ochdan (d) tayyorlangan detallar-ning texnik rasmlari
O'qituvchi mavzuning kirish qismida yuqoridagi kabi texnik rasmlaming rivojlanish tarixi va amaliy ahamiyati haqidagi ma'lumotlarga to‘xtalib o‘tganidan keyin texnik rasmlaming turlari (80-shakl) hamda ulami bajarish usullariga batafsil to‘xtalib o'tishi kerak (81-shakl). Texnik rasmlarni katak qog‘ozga bajarish qulay. Har buyumni texnik rasmini bajarish aksonometriya o‘qlarini to‘g‘ri o'tkazishdan boshlanadi.

81-shakl. Yassi ftguralar texnik rasmini bajarish usullari
82-shakl. Aylanani izometriyada yasash bosqichlari
83-shakl. Yorug 'soya munosabatlari palitrasi

84-shakl. Buyumda (xususiy) soyalarning hosil bo'lishi va uning gradasiyasi

a)
85-shakl. To'g'ri burchakli izometriya asosida bajarilgan silindr qismlarini chiziqli shtrixovkalash



86-shakl.Texnik rasmda hajmni ko 'rsatish: a) shatirovka, b) shrqffirovka, s) nuqtali soyalash usullariga misollar





87-shakl. Texnik rasmni bajarish bosqichlari
O'quvchilaming mustaqil ish jarayonida 0‘qituvchi ularning gavdasi va qo'lining vaziyati to‘g‘ri joylashishiga, rasm kompozitsiyasi va uning bajarilishi ketma-ketligiga e’tibor qilishi kerak. Texnik rasmni bajarish bosqichiga misol 87-shaklda ko‘rsatilgan.
Texnik rasmlarni bajarish amaliyotida faqat kontur rasm bilan chegaralanib qolinmaydi. Detal hajmi, yaqqolligi va shakl mazmunini ochib berish uchun bir nechta usullardan foydalaniladi. Bu usullar asosida yorug‘-soya munosabatlari yotib, ularga shatirovka (shtrix chiziqlar bilan), shraffirovka (to'r ko'rinishidagi shtrixlar bilan) va nuqtali soya berish kabilar kiradi (86-shaki).
Soya berishda yorug‘lik buyumga chap tomon balanddan tushadi deb hisoblash kelishilgan. Yorug‘ sirtlar shtrixlanmaydi, soya qismlari esa shtrixlanadi. Sirt qanchalik qoramtir (soya) boMsa shtrixlash shunchalik qalin boMishi kerak.
Texnik rasm bajarish malakasi ko'pchilik sohalarda kerakligi _ababli shu bo'yicha qo'shimcha quyidagi metodik ko'rsatmalarni
berishni lozim topdik:
Kasbiy va umuminsoniy munosabatlar, g‘oya va loyihalarni ifodalashda har bir kishiga texnik rasm bajarish ko'nikmalari zarur bo'ladi. Rasmni bu tur texnikasini egallashda qalam bilan ishlash malakalarini rivojlantirishga asosiy e'tibor qaratish kerak. Pero yoki mo'yqalamda texnik rasm bajarish usullariga o’rgatishni fakultativ mashg'ulotlarga ajratish mumkin.
Avval qo'lni to'g'ri joylashtirish va ko'z bilan chamalash ko'nikmalarini rivojlantiruvchi mashqlarni ish daftarida mashq qilish kerak. Undan keyin yassi shakl lar: kvadrat, to'g'ri uchburchak (oltiburchak), aylana kabi o'qituvchi tanlagan shakl Luring rasmlari bajariladi.
Hamma rasmlar chizmachilik asboblarisiz, qoida oq qog'oz varag'ida bajariladi. Keyingi topshiriq yassi shakllarni aksonometriyada bajarish (81-82-shakllar).
O'qituvchi tavsiyasi bo'yicha to'g'ri burchakli izometrik yoki qiyshiq burchakli frontal dimetrik proyeksiyalarda geometrik jismlarning rasmlari yasaladi.