1–маъруза асосий тушунчалар ва бирликлар

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

ФАРҒОНА ПОЛИТЕХНИКА ИНСТИТУТИ

ЭНЕРГЕТИКА ФАКУЛЬТЕТИ

ЭЛЕКТР ЁРИТИШ

ФАНИДАН
МАЪРУЗА МАТНЛАРИ

Фарғона–2023

МУНДАРИЖА

МУНДАРИЖА 2
1–МАЪРУЗА 4
АСОСИЙ ТУШУНЧАЛАР ВА БИРЛИКЛАР 4
ЁРИТИШ ҚУРИЛМАЛАРИ ҚУВВАТИ ҲИСОБЛАШ 4
2–МАЪРУЗА 10
ЁРИТИШ ҚУРИЛМАЛАРИНИ ҲИСОБЛАШ 10
2.1. Асосий тушунчалар 10
Ёритиш қурилмаларини лойиҳалаш 11
1.5. Кўз 11
3.1. Ёруғлик оқими 12
3.2. Ёруғлик кучи 13
4.1. Ёритилганлик 14
3–МАЪРУЗА 15
СУНЪИЙ ЁРУҒЛИК МАНБАЛАРИ 15
3.1. ЧЎҒЛАНМА ЛАМПА 15
3.2. ЛЮМИНЕСЦЕНТ ЛАМПАЛАР 18
4.5. СТРОБОСКОПИК Э ФФЕКТ 21
3.3. ЁЙ–СИМОБЛИ–ЛЮМИНЕСЦЕНТ ЛАМПАЛАРИ 21
2.3. ЁРУҒЛИК МАНБАСИ ТУРИНИ ТАНЛАШ 22
2.4. Ёритилганликни ва заҳира коэффициентини танлаш 24
4–МАЪРУЗА 26
ЛЮМИНЕСЦЕНТ ЛАМПАЛАРНИ УЛАШ СХЕМАЛАРИ 26
4.1. Асосий маълумотлар 26
4.2. Импульсли улаш схемалари 26
4.3. Тезда ёқиш схемаси 29
4.4. Резонансли улаш схемаси 30
4.5. Дарҳол (бирданига) ёқиш схемаси 31
4.6. ДРЛ лампалари 32
4.7. ДРЛ лампаларини улаш схемаси 35
5–МАЪРУЗА 37
ЁРИТИШ ЭЛЕКТР ҚУРИЛМАЛАРИНИ МОНТАЖ ҚИЛИШ 37
5.1. Ёритиш электр қурилмалари, ёритиш ва ёруғлик катталиклари ҳақида асосий маълумотлар 37
5.1.1. Ёритиш электр қурилмалари 37
6–МАЪРУЗА 40
ЁРИТИШ КАТТАЛИКЛАРИ 40
6.1. Асосий тушунчалар 40
7–МАЪРУЗА 42
ЁРУҒЛИКНИНГ ЭЛЕКТР МАНБАЛАРИ, ЁРИТИШ ЭЛЕКТР ҚУРИЛМАЛАРИНИНГ АСБОБ ВА ЁРИТГИЧЛАРИ 42
7.1. Ёруғликнинг электр манбалари 42
ТАВСИЯ ЭТИЛАЁТГАН АДАБИЁТЛАР: 46
ИЛОВАЛАР 47
ШАРТЛИ БЕЛГИЛАШЛАР 47

1–МАЪРУЗА

АСОСИЙ ТУШУНЧАЛАР ВА БИРЛИКЛАР

Ҳар қандай ҳарорати абсолют нолдан юқори бўлган жисм, атроф муҳитга нурланиш энергиясини тарқатади. Бу энергияни тарқалиши электромагнит тўлқин ёрдамида амалга оширилиб, унинг частотаси энергияни квант катталиги билан аниқланиб, қуйидаги формула орқали ифода қилинади.
 = h
Бу ерда: –ёритишнинг квант энергияси,
h–Планк доимийси, қиймати 6.624*10^–20,
–электромагнит тебранишлар частотаси, Гц.
Электромагнит нурланишлар тарқалиш узунликлари 10^–4 нм дан то 10³ км гача бўлади (1 нм=10^–9 м=10^–6 мм). Бу нурларнинг эса 380 нм дан 760 нм гача бўлган қисми инсон кўзи томонидан сезилиб, ёруғлик турларини ажрата олади.
Ёруғлик техникасида (светотехникада) асосий тушунчалардан бири–бу ёруғлик оқими бўлиб, унинг бирлиги сифатида люмен (лм) қабул қилинган.