2-§. Fuqarolarning d a v la t va jam iyat ishlarida ishtirok
§. Voyaga yetmaganlar, mehnatga layoqatsizlar va
Download 1.23 Mb. Pdf ko'rish
|
FeGthGqUBHbMJumb2Ep7OiG5DR8szSM2PllsDFsC (1)
5-§. Voyaga yetmaganlar, mehnatga layoqatsizlar va
yo lg 'iz keksalarning huquqlarini himoya qilish Har qanday mamlakatlar singari bizning mamlakatimizda ham qo'shimcha himoyaga muhtoj, huquqlarini alohida va yanada kuchli himoya qilish zarur bo'lgan aholi qatlamlari yashaydi. Aholining himoyaga muhtoj qatlamini alohida muhofaza qilish davlat siyosatining bosh yo'nalishlaridan hisoblanadi. Chunki, О z- bekistonning davlat qurilishi va iqtisodiyotini isloh qilish dasturi- 1 Karimov I.A. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi. - Т.: О zbekiston, 2010. — 17-bet. 189 www.ziyouz.com kutubxonasi ning besh tamoyilidan biri - kuchli ijtimoiy himoya hisoblanadi1. Ana shu tamoyil Konstitutsiyada ham o'z ifodasini topgan bo'lib, u 45-moddada himoyaga muhtoj fuqarolarining huquqlari davlat himoyasida ekanligini qonuniy m u s ta h k am lag an . 45-mod- d aga ko'ra, “Voyaga yetm aganlar, m e h n atg a layoqatsizlar va yolg'iz k ek sala m in g huquqlari davlat himoyasidadir”. Bu m oddaning m azm uni shundan iboratki, voyaga yetmagan lar, m ehnatga layoqatsizlar (turli toifadagi nogironlar) va yolg'iz keksalar barcha huquq va erkinliklardan foydalanishidan tashqari, qo'shimcha ravishda ularn ing huquqlari davlatning alohida himo yasidadir. Bu esa, u larning huquqlarini t a ’minlovchi, himoya qiluv chi qo'shimcha chora-tadbirlar mavjudligida ko'rinadi. M azk u r toi- fadagilarning huquqlarini ta ’minlashga, himoya qilishga qaratilgan qonunlar mavjudligida ko'rinadi. M asalan, “O 'zbekiston Respub- likasida yoshlarga oid davlat siyosatining asoslari to'g'risida”gi, “O'zbekiston Respublikasida nogironlarni ijtimoiy himoya qilish to'g'risida”gi Q onun va boshqa huquqiy hujjatlar mavjud. Mamlakatimizda yoshlarga oid siyosat davlat faoliyatining ustu- vor yo'nalishi ekanligi yuqorida tilga olingan qonunda mustahkam langan bo'lib, uning maqsadi yoshlarning ijtimoiy shakllanishi va himoyalanishini ta ’minlash, ularning ijodiy iqtidorlaridan foydalanish va yoshlar uchun ham m a shart-sharoitlarni yaratishdan iborat2. Voyaga y etm aganlar yo'ldan adashib, noqonuniy harakat, jino- yat sodir etgan paytlarda ham ularga nisbatan jazo tayinlashda o'zgacha tartiblarning belgilanganligi u larning huquqini alohida himoya qilish natijasidir. O'zbekiston olib borayotgan siyosat har bir kishini, jumladan, m ehnatga layoqatsizlar, yolg'iz keksalarning ham to'laqonli ha- yot kechirishini, iqtisodiy va siyosiy tu rm u sh d a faol ishtirok eti- shini ta ’minlashga qaratilgan. Bunday shax slarn in g tibbiy xizmat dan foydalanish, m ehnat qilish, bilim olish, dam olish huquqlari alohida imtiyozlar belgilanishi bilan yanada kuchli himoya qilinadi. 1 Qarang: Karimov I.A. 0 ‘zbekiston - bozor munosabatlariga o‘tishning o‘ziga xos yo4li. - Т.: 0 ‘zbekiston, 1993. - 42-43-betlar. 2 Qarang: 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga sharh. - Т.: 0 ‘zbekiston, 1995. - 127-bet. 190 www.ziyouz.com kutubxonasi Davlatimiz boshhg'i o'z farmonlari bilan m untazam ravishda bunday toifadagi kishilarga imtiyoz beruvchi, huquqlarini himoya qiluvchi tadbirlarni belgilab kelmoqda. О tg a n har bir vilni ma lum nomlar bilan belgilashda ham eng avvalo shunday kishilarning huquqlarini himoya qilishga e’tibor beriladi. Jum lad an , Homiylar va shifokorlar у iIi” deb nomlangan 2006-vilda ham shu munosabat bilan belgilangan tadbirlarda vo- yaga yetm aganlar, nogironlar, yolg'iz kishilarga imtiyozlarni ken- gaytirish orqali ularn in g huquqlarini himoyalashni kuchaytirish ko'zda tutildi. K onstitutsiyaning 45-moddasi nafaqat voyaga yetmaganlar, nogironlar, yolgiz keksalarning huquqini himoyalashni. balki uning g ‘oyasi va maqsadi aholining barcha nochor qatlamlarini, keksalar, nogironlar, yetim-yesirlar, ko‘p bolali oilalar, o‘quvchi yoshlarning davlat tomonidan muhofazaga bo'lgan huquqlarini ta ’minlashni ham nazarda tutadi. 6-§. X otin-qizlar va erkaklarning teng huquqliligi Konstitutsiyaning 18-moddasi fuqarolarning jinsidan qat’i nazar qonun oldida tengligini oYnatgan bo'lsa, Konstitutsiyaning 46-mod- dasi “Xotin-qizlar va erkaklar teng huquqlidirlar”, - deb, umuman ularning barcha sohada, munosabatda tengligini kafolatlaydi. Xotin-qizlar va erkaklarning teng huquqliligini amalda ta’minlash maqsadida ko'plab huquqiy hujjatlar qabul qilingan va tadbirlar belgilangan. Bular bir tomondan ayollarga bilim olish, kasb egallash, mehnat qilish, mehnatiga haq to'lashda, mamlakatning ijtimoiy- siyosiy hayotida faol ishtirok etishlari uchun erkaklar bilan teng imkoniyatlar yaratilgan bo'lsa, ikkinchi tomondan, ayollarning oila- dagi o'rni, jismoniy imkoniyatlari hisobga olinib, ularning mehnat qilishi, sog'lig'ini saqlashi uchun qulay sharoitlar va imtiyozlar belgilanishida ko'rinadi. Ikki narsa, bir tomondan, teng imkoniyatlar, ikkinchi tomon dan, ayollarga qo'shimcha sharoit va imtiyozlar yaiatilishi bilan ayollarning teng huquqliligi ta ’minlanmoqda. 191 www.ziyouz.com kutubxonasi Ayollarga bilim olish, m e h n at qilish, siyosiy hayotda ishtirok etish huquqi. imkoniyati berilib, bu h u q u q la rn in g am alg a oshishi u chun qo'shim cha imtiyozlar berilm asa, bu nday te n g huquqlilik ayollarga fovda keltirishdan ko'ra, ularni qiynab qo'yadi. Sababi, ayoliarning oiladagi vazifasi juda k a tta va jism oniy qobiliyati ham erkaklarniki singari em as. A g ar ayollar oila ishlariga yetarlicha vaqt ajrata olmasa, u la rn in g e n g m uhim vazifasi - bola tarbiyasi z ara r ko'radi. Bu jamiyat u chu n ham zararlidir. S h u n in g uchun im tiyozlar ayoliarning oiladagi o'rniga har to m o n lam a qulaylik ya- ratishni ko'zlaydi. A yoliarning oiladagi y u m u sh la rin i yeng illashtirish g a qaratil- g an tadbirlar natijasida turli tarm o q lard a m e h n at qiluvchi ayol- la rn in g salm o g 'i ortib bormoqda. Ayniqsa, ijtimoiy sohada, ta ’lim, sog'liqni saqlash sohalarida ular yetakchi hisoblanadi. D av latim iz ay o liarn in g davlatni bo shq arish ishlarida ko‘proq ishtirokini t a ’m inlash, rahbarlik lavozim lariga jalb qilish uchun h am tegishli im tiyozlar y aratm o q d a. Saylov qonunchiligiga o‘z g a r tir is h kiritilib, siyosiy p a rtiy a la rd a n k o 'rsa tilay o tg an nom- z o d la r n in g kam ida 30 foizi ayollardan b o 'lish in in g belgilanishi m u n o s a b a ti bilan vakillik o rg an la ri ta rk ib in in g m a ’lum qismini ayol d e p u ta tla r ta sh k il etdi. Q o nu n ch ilik palatasi Spikeri, Senat raisi o 'rin b o sari ayol kishi ekanligi, q o 'm ita la rn in g raislari orasi- da, h u k u m a t tarkibida ay o liarnin g mavjudligi ayollar bilan erkak lar t e n g huquqliligining kafolati natijasidir. H u qu q va erkinliklar q o n u n lard a m u s ta h k a m la b qo‘yilib, u la r n in g a m alg a oshishi, t a ’m inlanishi u ch u n q o'shim cha chora k o 'rilm asa, kafolatlar tizimi bo‘lm asa, unda huquq va erkinliklar q og 'o zd a qolib ketaveradi. D avlatim iz fu q aro la rn in g huquq va erkinliklarini Konstitutsiya va q o nunlarda belgilash bilan ular n in g a m a lg a oshishini t a ’minlovchi kuchli kafolatlar tizimini ham y a r a tg a n va uni tak o m illash tirish bo'yicha m u n ta z a m ish olib borm oqda. O 'zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksi M a x s u s qismi VII bobining “Fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkin- liklariga qarshi jinoyatlar” deb nomlanishi, ko'plab harakatlar u chun jinoiy javobgarlikning belgilanishi ham huquq va erkinliklar 192 www.ziyouz.com kutubxonasi davlatning alohida e ’tiborida ekanligini ko‘rsatadi va kafolatlarni kuchaytiradi. Download 1.23 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling