2- ma’ruza Tabiiy ipak ishlab chiqarish texnologik jarayonlari Reja

3 Pillalarni tayyorlash va pillakashlik 
Pilla o‘ralganda, dimlangandan va quritilgandan so‘ng pilla pardasidagi 
seritsin uyushib, qotib qoladi, natijada ipak tolalari bir-biriga yopishib yotadi. 
Oldin undagi seritsinni yumshatish maqsadida pilla qaynab turgan suvda 
bug‘lanadi. 
SHunda keyin pilla uchini qidirib topish, silkitish va chuvish operatsiyalari 
boshlanadi. 
O‘rash shkafida issiq xavo yordamida ipaklar 
bir-biri bilan yopishib, qurib, bir butun xom ipak 
olinadi. "Perevivkaning" axamiyati:
1. "perevivka" o‘ramlari hosil qilgan radial bosim 
xisobiga va pilla ipaklarning "yolg‘ondakam" 
pishitilishi xisobiga ipaklar zichlaydi va pishiklashadi. 
2. "perevivka" 
vaqtida 
ipakning 
namligi 
kamaytiriladi, natijada namlik 200-250 / dan 90-140 / 
gacha kamayadi. 
3. 
motavilaga o‘ralayotgan kalava ipakning 
zichligini 
ta’minlash 
maqsadida ipakda 7-8 gr.gacha taranglik xosil qiladi. 
Pillani eski sistemada KMS-10 mashinasida chuvash va tayyorlash uchun 
juda kup qo‘l mexnati talab qiladi. 
SHuning uchun pillakashlik jarayoni avtomatlashtirilgan. 
Quruq pillalarni bug‘lash konveyer mashinasi qo‘llanilgan. Lekin suvning t° 
xarorati o‘zgarib turinshi kerak. Bu mashinada to‘xtovsiz xarakatlanuvchi zanjirda 
K - kasetalar eng avval mashiianing ustki yarusi buylab chapdan o‘ngga, qarab 
xarakat qiladi, so‘ngra pastki yarusi bo‘ylab qaytadi va chap tomonidan chiqadi. 
Bo‘lim I da = 94 +90 °S 
Ikkinchi bo‘limda = 55 +70 °S 
II vannada 3-5 da 
Zona 3-da = 93-99 °S 
4-da suv dushi 
5-da = 90-99 °M 
Oxirgi vanna 6-da = 35

70 °S gacha bo‘ladi. 
7-bochkaga solinadi va ustidan = 35°-60° S suv quyiladi. Pillaning 
zichligiga qarab kasetalar 10-25 min bir marta aylanadi. Bir soatda mashina 60 m 
quruq pillani bug‘lab beradi. KMS-10 mashinasiga qaraganda ancha oson va sifatli 
bug‘lanadi. Pillaning uchini topib o‘rash uchun O‘zNIISHP loyixalagan RK-750 

---

mashinani qabul qilish mumkin, bu mashinalar pilla uchlarini mexanik ravishda 
topadi va ish unumi ancha yuqori. 
Uchi topilgan pillalarni pillakashlik avtomatiga yuboriladi. 
Tozga 60 

70 dona pilla tashlab qo‘yiladi. Pillaning uchlari taranglovchi 
valikka o‘rab qo‘yiladi. 
Agar tutqich ostidagi ipak uzilib qolsa, yoki chuvilib tamom bo‘lsa nazorat 
apparati kontakti ulaydi va ta’minlovchini yurgizib 2 taz seksiyasi kanalidan bitta 
pillani chiviq ustidan tutgich ostiga tashlaydi. SHu bilan birga, chivik pillaning 
uchini tuggichga olib kelib, uni xom ipakka ulab yuboradi. 
CHuvish tezligi — 80 dan 150 m/mingash: 
Pillakapglik mashinasining ish unumi quyidagi formula orqali to-piladi: 
PA = Pk-Kfv = 1,0060,97 = 0,976 kg/soat 
Bu erda V - chuvog‘ichning tezligi, m/min.
m— chuvog‘ichlar soni
T — xom ipakning yug‘onligi, teks. 
Nazorat savollari: 
1. Pillaning tuzilishi va xossalari 
2. Pillalarni chuvishga tayyorlov jarayonlarining ketma-ketligi va vazifasi 
3. Pillakashlik avtomati va dastgohini vazifasi va ish unumi