2- mavzu. Axborotning jamiyatdagi o‘rni va ahamiyati reja: Axborotlashgan jamiyat tushunchasi, mazmun-mohiyati. Axborot inson hayotining ajralmas qismi

Axborot madaniyati - bu insonning axborot hayotiga erkin kirish 
imkoniyatini yaratadigan yangi aloqa turi; global va mahalliy darajadagi barcha 
darajalarda axborot hayotiga chiqish va kirish erkinligi, chunki axborot hayotining 
milliy, davlat ichidagi turi milliy ilm-fan kabi barqaror emas; insonni muntazam 
axborotlar va intellektual ishlardan ozod qilish natijasida shakllanadigan 
fikrlashning yangi turi, uni belgilaydigan xususiyatlar qatorida ikkinchisining 
o'zini o'zi rivojlantirish va o'zini o'zi tarbiyalashga yo'nalishi bugungi kunda aniq 
namoyon bo'ldi. 
"Axborot madaniyati" tushunchasida etakchi so'z "madaniyat" bo'lib, u eng 
katta semantik yukni o'z ichiga oladi. Eng taniqli rus madaniyatshunoslarining 
tadqiqotlari madaniyatni yagona mavzu va asosiy ob'ekti inson bo'lgan 
faoliyatning natijasi, jarayoni, usuli, munosabati, normasi, tizimini anglatadigan 
murakkab tushuncha sifatida aniqlashga imkon beradi. 
Axborot madaniyati bu: 
Insonning axborot mavjudligiga erkin kirish imkoniyatini yaratadigan yangi 
aloqa turi; 
Axborot hayotining global va mahalliy darajadagi barcha darajalarida chiqish 
erkinligi va erkinligi, chunki axborot hayotining milliy, davlat ichidagi turi milliy 
ilm-fan kabi barqaror emas; 
Odamni muntazam axborotlar va intellektual ishlardan ozod qilish natijasida 
shakllangan tafakkurning yangi turi, uni belgilaydigan xususiyatlar muhiti, 
ikkinchisining o'zini o'zi rivojlantirish va o'zini o'zi tarbiyalashga yo'nalishi 
allaqachon aniq namoyon bo'ldi. 
Shaxsning axborot madaniyati - bu shaxsning tizimli xarakteristikasi 
sifatida shaxsiyatning asosiy madaniyatining ajralmas qismi bo'lib, unga axborot 
bilan ishlashning barcha turlarida samarali qatnashish imkoniyatini beradi: olish, 
to'plash, kodlash va qayta ishlash, shu asosda sifat jihatidan yangi ma'lumotlar 
yaratish, uni o'tkazish, amaliy foydalanish. 
Axborot madaniyatining ajralmas qismi bu yangi axborot texnologiyalarini 
bilish va uni odatdagi operatsiyalarni avtomatlashtirish uchun ham, g'ayrioddiy 
ijodiy yondashuvni talab qiladigan g'ayrioddiy vaziyatlarda ham qo'llash 
qobiliyatidir. 

---

Binobarin, axborot madaniyati - bu insonning axborot hayotiga erkin kirish 
imkoniyatini yaratadigan yangi aloqa turi; global va mahalliy darajadagi barcha 
darajalarda axborot hayotiga chiqish va kirish erkinligi, chunki axborot 
hayotining milliy, davlat ichidagi turi milliy ilm-fan kabi barqaror emas; insonni 
muntazam axborotlar va intellektual ishlardan ozod qilish natijasida 
shakllanadigan fikrlashning yangi turi, uni belgilaydigan xususiyatlar qatorida 
ikkinchisining o'zini o'zi rivojlantirish va o'zini o'zi tarbiyalashga yo'nalishi bugungi 
kunda aniq namoyon bo'ldi. 
Axborot madaniyati axborot jarayonlari va munosabatlar mohiyatini 
tushunishda savodxonlik va malakani o'z ichiga oladi; gumanistik yo'naltirilgan 
axborot-semantik 
soha 
(intilishlar, 
qiziqishlar, 
dunyoqarash, 
qadriyat 
yo'nalishlari); rivojlangan axborot aksi, shuningdek, axborot xatti-harakatlari va 
ijtimoiy va axborot faoliyatidagi ijodkorlik. 
Insoniyatning axborot madaniyatining muhim elementlaridan biri bu axborot 
resurslarini bilishdir (iloji bo'lsa, ularga erkin kirish huquqini qo'lga kiriting). 
Mamlakatimizda ko'plab tashkilotlar ma'lumot to'plash, qayta ishlash, saqlash va 
tarqatish bilan shug'ullanadilar: kutubxonalar, statistika markazlari, axborot 
xizmatlari, ommaviy axborot vositalari. 
Birinchi marta "axborot savodxonligi" tushunchasi 1977 yilda Qo'shma 
Shtatlarda joriy qilingan va oliy ta'limni isloh qilish milliy dasturida ishlatilgan. 
Amerika kutubxonalari assotsiatsiyasi axborotni biladigan odamni 
ma'lumotni aniqlay oladigan, joylashtiradigan, baholay oladigan va undan eng 
samarali foydalana oladigan odam deb atagan (E. A. Medvedeva, p. 59). 
A.P.Yershov 
kompyuter 
savodxonligini 
"kompyuter 
yordamida 
muammolarni hal qilish ko'nikmalariga ega bo'lish, harakatlarni rejalashtirish va 
ularning oqibatlarini oldindan bilish qobiliyati, informatika fanining asosiy 
g'oyalarini anglash, jamiyat hayotidagi axborot texnologiyalarining rolini 
anglash" deb tushunadi. 
Axborot kompetensiyasi (M.A.Sovuk) - bu tegishli faoliyat sohasida 
samarali qarorlar qabul qilishga imkon beradigan predmetga xos bilimlarni 
tashkil etishning maxsus turi. 
Kompetentsiya nafaqat professional madaniyatning tarkibiy qismi, balki 
umumiy, oldindan professional ham bo'lishi mumkin. Kasbiy axborot 
kompetentsiyasi va umumiy vakolat o'rtasidagi farq echilishi kerak bo'lgan 
vazifalar va muammolar doirasi, shuningdek ularni hal etish darajasida. 
N. X. Nasirova ishida axborot kompetensiyasiga quyidagi ta'rif berilgan. Bu: 
• 
Texnik, dasturiy ta'minot va axborot sohasida bilim, ko'nikma va 
malakalarni egallashga turtki, ehtiyoj va qiziqish; 
• 
Zamonaviy axborot jamiyati tizimini aks ettiruvchi ijtimoiy, tabiiy va 

---

texnik bilimlar to'plami; 
• 
Qidiruv kognitiv faoliyatining informatsion asosini tashkil etadigan 
bilimlar; 
• 
Izlash kognitiv faoliyatining operatsion asosini belgilovchi usullar 
va harakatlar; 
• 
Dasturiy ta'minot va texnik resurslar sohasida qidirish tajribasi; 
• 
"Shaxs - kompyuter" munosabatlarining tajribasi. 
Oliy ta'lim o'qituvchisining axborot-pedagogik kompetensiyasi uning 
umumiy pedagogik madaniyatining tarkibiy qismi, uning kasbiy mahoratining va 
oliy ta'lim sohasida jahon standartlariga muvofiqligining eng muhim 
ko'rsatkichidir.
Jahon tajribasi shuni ko'rsatadiki, aynan o'sha mamlakatlar, birinchi navbatda 
AQSh, Germaniya, Yaponiya, Frantsiya o'zlarining intellektual kadrlarini 
tayyorlashni birinchi o'ringa qo'yishgan, mudofaa, iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy, 
huquqiy va madaniy sohalarda eng katta yutuqlarga erishgan (Tyt, 1994]). 
Professional, uslubiy va umumiy madaniy bilimlar va amaliy ko'nikmalarning 
kompleks to'plamiga asoslangan holda turli xil ma'lumotlarni olish va uzatish 
usullari, ta'limdagi zamonaviy axborot texnologiyalariga egalik qilishni nazarda 
tutadigan axborot-pedagogik kompetentsiya yanada kengroq kontseptsiyaning 
majburiy tarkibiy qismiga aylanishi kerak - zamonaviy universitet o'qituvchisi. 
o'qitiladigan fanning mazmunidan qat'iy nazar. Bizning fikrimizcha, bu yuqori 
darajadagi diplom mutaxassisidan har qanday ishlab chiqarish yoki jamoat 
sohasidagi tinglovchiga - o'qituvchi, muhandis, menejer, shifokor va hk. 
Ma'lumot uzatish zanjiridagi birinchi bo'g'in. 
Axborot pedagogikasi nazariy va uslubiy asosni yaratadi. Demak, aksariyat 
axborot madaniyati tadqiqotchilari o'zlarining e'tiborlarini iste'molchilarda 
tegishli axborot madaniyatini tarbiyalashga qaratdilar (M. G. Voxryshev, V. A. 
Fokeev, L.K. Lobodenko va boshqalar) Demak, L. K. Lobodenkoning fikriga 
ko'ra axborot madaniyati. , bir qator qo'shimcha komponentlarni o'z ichiga olishi 
kerak: 
• 
Axborotni iste'mol qilish madaniyati (ongli ravishda tanlangan axborot 
turmush tarzi, axborot etakchisi); 
• 
Axborotni tanlash madaniyati (jamiyatning axborot muhitining tizimli 
ko'rinishi; axborot muhitini tahlil qilish qobiliyati); 
• 
Qidiruv madaniyati (kutubxonalar va ONTI tomonidan taqdim 
etiladigan axborot xizmatlari doirasini bilish, SBA va boshqa qidiruv 
manbalaridan foydalanish qobiliyati; optimal qidiruv algoritmlariga ega bo'lish); 
• 
Axborotni qayta ishlash madaniyati (analitik va sintetik faoliyat); 

---

• 
Axborotni assimilyatsiya qilish va undan foydalanish madaniyati (nashr 
faoliyati, ilmiy tadbirlarda qatnashish, fan va texnika yutuqlaridan amaliyotda 
foydalanish); 
• 
Bibliografik ma'lumotni yaratish madaniyati; 
• 
Kompyuter va ofis jihozlaridan foydalanish madaniyati; 
• 
Axborot uzatish madaniyati (axborot-kommunikatsiya faoliyati); 
• Axborotni 
tarqatish 
madaniyati 
(IP-ni 
bilish, 
axborotdan 
foydalanuvchilarni bibliografik ta'minlash usullari va usullarini bilish). 
"Pedagogik kibernetika" tushunchasi ta'lim jarayonini, pedagogik tizimlarni 
maqbul boshqarish fani sifatida, kibernetik yondashuv va kompyuter 
texnologiyalaridan foydalanishga asoslangan o'qitish texnologiyasi fani sifatida 
(G.G. Vorobiev va boshqalar) axborot madaniyatini rivojlantirishni eng muhim 
vazifalar deb biladi. 
Axborot madaniyati tushunchasi odamlar hayotining axborot tomonlari bilan 
bog'liq madaniyatning bir tomonini tavsiflaydi. Axborot madaniyati inson o'z 
faoliyatining maqsadiga erishish uchun qo'ygan muammolarini hal qilishda 
axborot texnologiyalaridan foydalanadi deb taxmin qiladi. 
Dunyoning zamonaviy rasmini tushunish sifatida (V.A.Izvozchikov); 
Axborot va odamlar bilan ishlash qobiliyati va qobiliyati sifatida (V.N. Soloviev); 
Dunyoning tizimli axborot rasmini tushunish sifatida (T.Yu.Kitaevskaya) va 
boshqalar. 
Zamonaviy axborot texnologiyalari, bir tomondan, jahon xalqlarining 
iqtisodiy - ijtimoiy, madaniy - ma’rifiy taraqqiyotiga hamda sayyoramiz taqdiri 
uchun mas’uliyatni anglagan umumjamoaga aylanishiga xizmat qilayotgan 
bo‘lsa, ikkinchi tomondan, dunyoning parchalanishi va jahon maydonida o‘zaro 
keskinlikning kuchayishiga sabab bo‘lmoqda. 
Globallashuv jarayonini kengroq tasavvur etish uchun ushbu masalaning har 
ikki jihatiga to‘xtalish lozim.
Postindustrializm konsepsiyasi asoschilaridan biri D.Bell o‘tgan asrning 70 
- yillaridayoq vujudga kelayotgan yangi davrga (ilmiy adabiyotda u 
“informatsion” yoki “texnotron” davr deb ham ataladi) xos ayrim muhim 
belgilarga e’tibor qaratgan edi. Uning nazarida, asosiy ishlab chiqarish omili 
industrializmdan oldingi davrda - qo‘l mehnati, industrializm davrida - texnik 
qurilma bo‘lgan bo‘lsa, postindustrial bosqichda bilim, aqliy salohiyat hal 
qiluvchi ahamiyat kasb etishi lozim edi.
Darhaqiqat, o‘tgan asrning so‘nggi choragida ulkan ilmiy - texnologik 
taraqqiyotga asos solindi. Shuning natijasi o‘laroq hozirgi vaqtda sanoat 
korxonalarida 
yuz 
minglab 
robotlar 
ishlamoqda: 
ko‘plab 
sohalar 
avtomatlashtirilgan; 
biotexnologiya 
fani 
kashfiyotlari 
qishloq 
xo‘jalik 

---

mahsulotlari ishlab chiqarish sohasida tub burilish yasashi kutilmoqda; gen 
muhandisligi borasida erishilgan yutuqlar tufayli million - million insonlar 
hayotiga zomin bo‘lgan irsiy kasalliklarni bartaraf etish imkoniyati tug‘ilmoqda. 
Holbuki, bundan atigi yarim asr ilgari “kompyuter” atamasi ko‘pchilikka 
noma’lum edi. 70 - yillarning boshida INTELSAT yo‘ldosh aloqa tizimi 
Antantika ortidan atigi 240 ta telefon so‘zlashuvini qabul qilgan bo‘lsa, bugun bu 
ko‘rsatgich 120 mingtadan oshib ketdi. Birgina SVIRT xalqaro moliya tizimi 200 
ming kompyuter orqali 50 mamlakatning ikki ming bankini bog‘lab turgani har 
qanday odamni hayratlantirishi tabiiy. Dunyoni to‘r singari o‘rab olgan 
INTERNET tizimi haqida gapirmasa ham bo‘ladi. Bu tizim vositasida dunyoning 
istalgan nuqtasi bilan bog‘lanish, kerakli ma’lumotlarni olish, zarur odamlar bilan 
muloqot qilish, xat yozishish mumkin. Bunday taraqqiyotni qirq - ellik yil oldin 
tasavvur ham qilib bo‘lmasdi.
Ko‘pgina faylasuf va sotsiologlar bugungi kunda axborot asosida 
rivojlanuvchi jamiyatning yetakchi harakatlantiruvchi kuchi, o‘ziga xos intellekt 
sohiblari - kiberkratiyaning shakllanayotganini e’tirof etmoqda. Bularning 
barchasi intellektual muloqotning madaniyat, ishlab chiqarish hamda ijtimoiy 
hayotdagi uzluksiz faoliyatini ta’minlaydi. Hatto ayrim olimlar axborot va 
elektron texnika vositalari amaldorlarning ko‘pgina vazifalarini o‘z zimmasiga 
olayotgani ma’muriy tizim tazyiqini jilovlash, inson va jamiyat hayotini yanada 
erkinlashtirishning muhim olmili bo‘ladi, deb hisoblamoqda.
Ya’ni, u jahon hamjamiyati hayotida ham ijobiy ham salbiy kuch sifatida 
namoyon bo‘lishi mumkin. Shu ma’noda texnikaviy-texnologik sohada katta 
imkoniyatga ega bo‘lgan mamlakatlar qulay sharoitga ega bo‘ladilar. Mana shu 
ustunlik tufayli ular o‘z shaxsiy manfaatlariga mos keluvchi qadriyatlarni, nuqtai-
nazarlarni, g‘oyalarni, fikrlarni ilgari surishlari mumkin va surmoqdalar ham. 
Shunga ko‘ra ko‘pgina davlatlarda glaballashuvga qarshi harakatlar yuzaga 
kelmoqda, ular yagona jahon uyg‘unlashgan axborot maydonini tuzishni rad 
etmoqdalar. Bu o‘rinda shuni alohida ta’kidlash joizki, glaballashuvga qarshi 
harakatning o‘zi tobora global xarakat tusini olmoqda. Zamonamizning o‘ziga 
xos jihatlaridan bo‘lib, har qanday mahalliy hodisa yoki voqea zamonaviy 
axborot texnologiyalari tufayli global hodisa yoki volqeaga aylanmoqda. 
Masalan, 2000 yil 11 sentyabrda N’yu Yorkda yuz bergan voqea, Livan 
tuprog‘idagi harbiy harakatlar, Fransiyadagi yoshlarning chiqishlari, “arab 
bahori” u yoki bu mamlakatdagi saylovlar, avia halokat, tabiiy ofat, terrorchilik 
harakati va boshqa shunga o‘xshash voqea va hodisalar buning yorqin dalili 
bo‘ladi.
Jahon miqyosida kezib yuruvchi bunday axborotlar muayyan davlat 
manfaatlariga ta’sir etmay qolmaydi. Bu faqat shu axborot tarqaladigan alohida 

---

olingan bir mamlakatdagi ijtimoiy, siyosiy va jarayonlardan darak berishi 
bilangina emas, balki boshqa mamlakatlarning mazkur xabarlar haqida hech narsa 
aytilmagan auditoriyasi bularni o‘z davlatidagi holatga qiyoslashi bilan ham 
mazkur mamlakat manfaatlariga ham ta’sir etadi. Shu sababli davlatlar, 
hukumatlar o‘rtasida ayrim kelishmovchiliklar vaqti-vaqti bilan yuzaga chiqib 
turishi mumkin. Bunda kim haq yoki kim nohaq ekanligini aniqlash har doim 
ham oson bo‘lavermaydi.
Bular barchasi axborot jarayonlarining globallashuvi bilan bog‘liq 
muammolar dolzarbligini yana bir karra ta’kidlaydi. Ammo mazkur muammolar 
tufayli axborot ishlab-chiqarish va tarqatish imkoniyatlar tengsizligi paydo 
bo‘ladi. Bu ob’ektiv vaziyatni shunday deb qabul qilmoq kerak. Mamlakatlar bu 
boradigi o‘z ustunliklarini shaxsiy manfaatlarida foydalanishlari boshqa gap. 
Mana shunday vaqtda munosatlarda keskinlik yuzaga keladi, u ko‘p hollarda 
axboriy kurashga yoki boshqacha qilib aytganda psixologik urushga aylanib 
ketadi. 
Globallashuv jarayonining O‘zbekiston jurnalistikasiga ko‘rsatayotgan eng 
jiddiy salbiy ta’sirlaridan biri bu respublika OAVlarining faqatgina iste’molchiga 
aylanib qolayotganidadir. Buning ustiga, o‘zbek OAVlarining ta’sir doirasi 
cheklangan. O‘zbekiston telekanallari va radio stansiyalarini faqatgina mamlakat 
bilan chegaradosh bo‘lgan Markaziy Osiyo respublikalari aholisigina ko‘rishi va 
eshitishi mumkin. Bu esa O‘zbekistondagi axborot makoni va ijtimoiy ongning 
to‘g‘ridan to‘g‘ri Rossiya va G‘arb OAVlari ta’siri ostida qolishiga sabab 
bo‘lmoqda hamda O‘zbekiston OAVlarining xalqaro miqyosdagi o‘z o‘rniga ega 
bo‘lishini tobora qiyinlashtirib qo‘ymoqda. 
Axborot asri sifatida talqin etilayotgan yangi yuz yillikda axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari, xususan internetning shiddat bilan rivojlanib 
borayotganligi insoniyat taraqqiyotiga yangicha mazmun va mohiyat ato qildi. 
Davlat va jamiyat rivojlanishining mazkur yangicha shakli “elektron” borliq 
ko‘rinishida xarakterlanib, uning kelajagini aloqa tarmoqlari orqali butun dunyoni 
yagona axborot makoniga aylantirayotgan millionlab baytlar va bitlar hal 
qilmoqda. Internet davlat va xalqlar o‘rtasidagi axborot almashishni misli 
ko‘rilmagan darajada tezlashtirdi, dunyoni insoniyat uchun tom ma’nodagi 
yagona global makonga aylantirdi. 
Ta’kidlash kerakki, globallashuv jarayonining harakat manbai hisoblanmish 
G‘arbning (asosan AQSh) yirik iqtisodiy kuchlari butun dunyoni o‘zlarining 
korporativ manfaatlarigagina javob beruvchi va xizmat qiluvchi “yagona xom 
ashyo, iste’mol, ishlab chiqarish va axborot bozori”ga aylantirishga 
urinmoqdalar. Globallashuv jarayoni G‘arb davlatlarining umumiy manfaatlari
himoyasida ham asosiy o‘rin egalladi. Ajablanarli tomoni shundaki, 7 milliard 

---

kishidan iborat jahon aholisining faqatgina 1 milliardga yaqini istiqomat qiluvchi 
G‘arb davlatlari dunyodagi mavjud iqtisodiy resurslarning 70 foizini nazorat 
qilmoqda. Sayyoramiz aholisining bor-yo‘g‘i 1 foizi dunyo boyliklarining 60 
foiziga ega. Bu esa milliy davlatlarning G‘arbga siyosiy iqtisodiy va harbiy 
jihatdan qaramligiga olib keladi. 
Shuningdek, mazkur vaziyat davlatlarning OAVga ham o‘z ta’sirini 
o‘tkazmay qolmaydi. OAVning milliyligiga rahna soluvchi hozirda odatiy holga 
aylanib borayotgan, ko‘proq G‘arbga xos bo‘lgan pornografik, vahshiylik, 
narkomaniya, fohishabozlik kabi illatlarni o‘zida aks ettirgan dasturlarning 
berilishi kuchaymoqda. Bu esa, o‘z navbatida, milliy OAVning milliy qadriyat 
va 
madaniyat 
tushunchasidan
yiroqlashib, 
dunyoning 
yirik 
mediakorporatsiyalari mahsulotlariga murojaat qilib, axborot sohasida ishlab 
chiqaruvchi emas, balki iste’molchiga aylanib qolishiga olib keladi. Milliy OAV 
va jurnalistika xorijiy (asosan G‘arb) axborot mahsulotlariga bog‘lanib qolmoqda. 
Xususan, O‘zbekiston OAVlari ham dunyo yangiliklariga oid axborotlarni
uzatishda butunlay chet elning yirik korporatsiyalariga suyanadi, milliy 
qadriyatlarni o‘zida aks ettirgan ko‘rsatuvlar berilishi o‘rniga xorij seriallari, 
kinolari, sport ko‘rsatuvlari va musiqiy dasturlarini haddan tashqari ko‘p vaqt 
efirga uzatish jamiyatimiz uchun bir qator salbiy oqibatlarni keltirib chiqaradi: 
— chet el mafkurasi, dunyoqarashi va hayot tarzini omma ongiga singdirib, 
milliy qadriyatlar va an’analarga e’tiborning pasayishiga olib keladi; 
— xorijiy axborot oqimlarida mavjud bo‘lgan g‘arbona erkin jinsiy hayotni, 
zo‘ravonlik, urush va qotilliklar, xudbinlik, boylikparastlik, ota-onani hurmat 
qilmaslik, ichkilikbozlik, tamaki mahsulotlari va narkotik moddalarni iste’mol 
qilishga mukkasidan ketgan shaxslar va shunga o‘xshash holatlar ijtimoiy 
ongga, ayniqsa, yoshlar tafakkuriga salbiy ta’sir ko‘rsatadi; 
— G‘arb manfaatlarini himoya qiluvchi axborot oqimlari o‘zbek 
jamiyatining milliy estetikasi, ahloq me’yorlariga va mentalitetiga, yoshlarga 
milliy 
mafkurani 
singdirish 
uchun 
qilinayotgan 
ko‘pgina 
ishlarning
samaradorligiga putur yetkazadi; 
— Milliy OAV mahsulotlariga bo‘lgan talabning pasayishiga olib kelishi; 
— Milliy jurnalistika taraqqiyotini sekinlashtirishi mumkin; 
— Milliy axborot makonini va ongni axborot xavfsizligi nuqtai nazaridan 
chet el mafkurasi ta’siriga tushib qolishiga olib keladi; 
Globallashuv jarayonining bunday salbiy ta’sirlarini kamaytirish uchun bir 
qator muammolar yechimiga e’tibor qaratish lozim. Avvalo, so‘z va OAV 
erkinligini qog‘ozda emas, balki amalda ta’minlanishiga erishish, OAV sohasida 
ham to‘laqonli bozor munosabatlariga o‘tish va uning tartibga solish tizimlarini 

---

ishlab chiqish, OAV va jurnalistika sohasidagi milliy kadrlarni tayyorlash sifatini 
yaxshilash talab etiladi.
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, globallashuv jarayoni insoniyatning, 
xususan, OAVning rivojlanishi uchun (o‘zining barcha ta’sir va oqibatlariga 
qaramasdan) juda qulay imkoniyatlar yaratib bermoqda. Xususan, O‘zbekiston 
ham globallashuvning bunday imkoniyatlaridan foydalanib, jahon hamjamiyatiga 
yanada tezroq integratsiyalashmoqda va xalqaro axborot almashish jarayonlarida 
faol qatnashmoqda. Ammo globallashuv jarayonida “jabrlanuvchi”ga aylanib 
qolmaslik uchun O‘zbekiston ijtimoiy ongni va milliy OAVni tezroq 
erkinlashtirishi, axborot bo‘shlig‘i yuzaga kelishiga yo‘l qo‘ymasligi lozim. 
Negaki, kuchli ijtimoiy fikr va OAV jamiyatni globallashuvning siyosiy-iqtisodiy 
va mafkuraviy tazyiqlardan himoya qilishda eng samarali himoya vositasi bo‘la 
oladi.