2- mavzu: kiber jinoyatchilik tarixi va evolutsiyasi

Siyosiy manipulyatsiya: Saylovlarni maqsad qilgan, notoʻgʻri ma’lumot 
tarqatuvchi 
va 
jamoatchilik 
fikrini 
manipulyatsiya 
qiladigan 
kiberoperatsiyalar demokratik jarayonlarga putur etkazishi mumkin. 
Psixologik va ijtimoiy ta’sir 

Psixalagik zarar: Kiberbulling, onlayn bezorilik va onlayn zoʻravonlikning 
boshqa shakllari odamlarga jiddiy psixologik ta’sir koʻrsatishi mumkin, bu esa 
tashvish, depressiya va hatto oʻz joniga qasd qilishga olib keladi. 

Ishonch yoʻqolishi: Kiberjinoyatlar koʻpaygan sari, onlayn oʻzaro aloqalar 
va raqamli xizmatlarga boʻlgan ishonch kamayishi mumkin, bu esa 
jamiyatning hamjihatligi va hamkorlikka ta’sir qiladi. 
Huquqiy va tartibga soluvchi oqibatlar 

---


Huquqiy jarayonlar: Kiberjinoyatchilar huquqiy oqibatlarga duch kelishi 
mumkin, ammo mualliflik huquqi, yurisdiktsiya va xalqaro hamkorlik 
muammolari koʻpincha kiberqonunlarning bajarilishini murakkablashtiradi. 

Normativ-huquqiy hujjatlarga muvofiqlik: Korxonalar va tashkilotlar 
shaxsiy ma’lumotlarni etarli darajada himoya qilmaganliklari va 
ma’lumotlarni himoya qilish qoidalariga rioya qilmaganliklari uchun qonuniy 
jazolarga duch kelishlari mumkin. 
Xulosa qilib aytganda, kiberjinoyatning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari 
muhim 
va 
koʻp 
qirrali. 
Kibertahdidlarning 
rivojlanayotgan 
tabiati 
kiberxavfsizlikning provosita choralari, mustahkam qoidalar, jamoatchilik 
xabardorligi va kiberjinoyatning salbiy oqibatlarini yumshatish va xavfsizroq 
raqamli muhitni rivojlantirish uchun xalqaro hamkorlik muhimligini ta’kidlaydi. 
2.5. Kiber qonunlar va qoidalar 
Kiberjinoyatlarning kuchayishi butun dunyo hukumatlarini raqamli 
tahdidlarga qarshi kurashish va onlayn muhit xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan 
qonun va qoidalarni qabul qilishga undadi. Ushbu kiberqonunlar va qoidalar 
ma’lumotlarni himoya qilish va maxfiylikdan xakerlik va kiberbullyinggacha 
boʻlgan keng koʻlamli muammolarni oʻz ichiga oladi.
o
ʻ
’
o
ʻ
’
o
ʻ
’
o
ʻ
g
ʻ
o
ʻ
’
’
’
o
ʻ
’
o
ʻ
g
ʻ
o
ʻ
o
ʻ
o
oʻz ichiga oladi. 
o
ʻ
’
g
ʻ
o
ʻ
g
ʻ
Ushbu vositalar axborot xavfsizligi amaliyotlarini uygʻunlashtirish va bilim va 
Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va uning ixtisoslashgan idoralari axborot 
xavfsizligi sohasida xalqaro normalarni ishlab chiqish va ilgari surishda hal qiluvchi 
rol oʻynagan. 

---

Eng koʻzga koʻringan xalqaro shartnomalardan biri bu Birlashgan Millatlar 
Tashkiloti Bosh Assambleyasining “Xalqaro xavfsizlik kontekstida axborot va 
telekommunikatsiyalar 
sohasidagi 
taraqqiyot” 
rezolyutsiyasidir. 
Ushbu 
oʻrinishi: