2- novdalar o‘sishi va shoxlanishi mavzusidan glossariy

2- NOVDALAR O‘SISHI VA SHOXLANISHI MAVZUSIDAN GLOSSARIY

Ampelografiya —botanikaning uzum turlarini o‘rgapuvchi bo‘limi.
Ampel o‘simliklar —poyasi osilib yoki o‘rmalab o‘suvchi manzarali, asosan xona o‘simliklari.
Afil— Bargsiz o‘simliklar, afil o‘ s i m l i k l a r — bargi bo‘lmagami uchun fotosintez jarayoni yashil poyalarda kechuvchi o‘simliklar. Masa­lan, kaktuslar, qora saksovul.
Bazipetal o‘sish - o‘simlikning yonshoxlari yoki organlarini yuqoridan pastga qarab yo‘nalishda o‘sishi yoki rivojlanishi. Bunda poyaning yuqori qismida qari, quriyotgan, pastki qismida esa yosh shoxlar yoki organlari joylashadi.
Botrik to‘pgul — monopodial shoxlanib, uchki gullari keyin ochiladigan to‘pgullar (masalan, shoda, boshoq, Boshoq — gullari poya uchidagi gulpoyada bandsiz yoki qisqa band bilan joylashgan to‘pgul. Masalan, bug‘doyda, suta).
Buta — kup yillik, buyi 2—3 m dan oshmaydigan, erning yuza qismidayok sershox yog‘ochlangan tana hosil qiluvchi o‘simliklar (masalan, na’matak).
Bo‘g‘im oralig‘i — o‘simlik poyasining ikki bug‘im oralig‘i.


Gipokotil — poyaning ildiz bo‘yni bilan urug‘palla o‘rtasidagi qismi.
Dixotomik shoxlanish — o‘sish konusi ikkita o‘sish nuqtasiga ajralib, ikkita bir xil yoki deyarli bir xil shox hosil qilib rivojlanish.
Yillik xalkalar — o‘simlik tanasida vegetatsion davrda hosil bo‘ladi-gan xalka. Yillik xalkalarni sanab, o‘simlik yoshini aniq- lash mumkin.


Kaulifloriya — Kaulifloriya, tanagullar — gul va tupgul- ning bevosita daraxt poyasida rivojlanishi. Kupincha tropik o‘simliklar (masalan, non da- raxti)da uchraydi. Kauchuk —


Monopodial shoxlanish — poya yoki ta­na shoxlanishining bir turi. Bunday shoxlanish jarayonida o‘simlikning asosiy o‘q poyasi o‘sishda davom etadi va o‘sish nuqtadan pastroqda yonshoxchalar hosil bo‘lib, ular xam xuddi shu yo‘sinda o‘sadi va shoxlanadi. Monopodial (o‘suvchi) shoxlar asosiy poyaning pastki qismida rivojlanadi.
Monopodiy, aso­siy tana — uchki meristema fa­oliyati tufayli hosil bo‘lgan o‘simlikning asosiy tanasi (daraxt tanasi, poya, shox, ildiz).
Sukkulentlar - semiz o‘tlar — bargi va poyasi qalin, sersuv o‘simliklar. Odatda qurg‘oqchil cho‘l zonalarda o‘sadi. Suvni juda kam bug‘latadi
Tikan — o‘simliklardagi uchi qattik, odatda yog‘ochga aylangan ko‘rinishi o‘zgargan barg yoki novda. Himoya vazifasini bajaradi.
Tuganak — o‘simlikning kurinishi o‘zgargan er osti poyasi. Bularda asosan polisaxaridlar (kraxmal, inulin) va qisman yog‘lar (er yong‘ok) to‘planadi. Vegetativ ko‘payish uchun xizmat qiladi.
Tu­ganak bakteriyalari — dukkakli o‘simliklar bilan simbioz (xam- korlikda) yashaydigan bakteriya- lar. Ular xavodagi erkin azotni ildiz tuganaklarida o‘simliklar uzlashtira oladigan birikmalar- ga aylantirish xususiyatiga ega.
Tuganakpiyoz — ko‘rinishi o‘zgargan, shakli piyozga o‘xshash er osti poyasi. Ularda tangachasimon po‘st va seret poya bo‘ladi. Aslida tuganak hisoblanadi. Masalan, shafran, ilongul piyozlari.


Usish konusi — poya yoki ildiz uchidagi usuvchi meristemali qism.
SHoxlannsh, b u t o k- l a n i sh — yangi novdalarping kosil bulishi, ularning poyada bir-biriga nisbatan joylanish xarakteri. Bir necha xili mav­jud: dixotomik, monopodial, sim- podial shoxlanish.
YAsmiqchalar – peridermaning g‘ovak joylashgan hujayralaridan iborat bo‘rtmalar. Poyaning ichki qismini havo bilan ta’minlaydi.