2 1- bob. Nogironlikni sotsiologik o'rganish zaruriyati

Mundarija:
Kirish........................................................................................................................2
1- Bob. Nogironlikni sotsiologik o'rganish zaruriyati
1.1 Sotsiologik tadqiqot usullari va ularning o'ziga xos xususiyati.................................................................................................................5
1.2 Nogironlikni sotsiologik o'rganish muammosi.............................................................................................................16
2- Bob Nogironlik masalalarini o'rganishda sotsiologik usullarning o'ziga xos xususiyati
2.1 Nogironligi bo'lgan oilalar bilan ishlash usullari....................................................................................................................27
2.2 Nogironligi bo'lgan shaxslar bilan so'rovnomalar o'tkazish..................................................................................................................37
Xulosa.....................................................................................................................49
Foydalanilgan adabiyotlar...................................................................................52
Ilova.......................................................................................................................54


Kirish.
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi.Nogironlik muammolarini o'rganish va unda sotsiologik usullardan foydalangan holda nogironlik masalarini yoritib berish. Nogironligi bo'lgan shaslarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoyalash. Nogironligi bo'lgan shaxslarning turmush darajasi va ijtimoy ahvolini yanada yaxshilash.
Butun dunyoda qayd etilgan ijtimoiy munosabatlarni insonparvarlashtirishning kuchli jarayoni eng kam ijtimoiy himoyalangan qatlamlar muammolariga umuminsoniy qiziqishning kuchayishini rag'batlantiradi, ular orasida nogironlar borinchi o'rinlardan birini egallaydi. Turli sabablar insonoyatning salomatlik va mehnat qobiliyatining muhim qismini yo'qotishga olib keladi, bu ularning moddiy ahvoli va munosabatiga jiddiy ta'sir qiladi, nafaqat o'zlari, balki atrofdagilar orasida ham mahrumlik, pastlik va pessimizm kayfiyatini keltirib chiqaradi. Binobarin, o'z insonoyligini anglagan,uni anglashga intilayotgan jamiyat oldida o'ta muhtoj kishilarga har tomonlama yordam ko'rsatish muammosi turibdi.
Bizning har birimiz noyob har xil xususiyatlarga ega va boshqalarga qaraganda boshqacha hayot kechiramiz. Biroq ko'pchiligimiz odatda, ko'pchilik odamlar uchun odatiy qarorlarni qabul qilamiz. Bir qator umumiy qobilyat va ko'nikmalarga egamiz. Va ba'zi xollarda turli xil sharoitlarda ba'zi odamlar ushbu ko'nikmalarni aholining aksariyati singari yo'qotadi, yoki rivojlantirmaydi. Ushbu odamlar turli xil qiyinchiliklar tufayli xayotlarining turli jabhalarida azob chekishlari mumkun. Nogironlikning har xil turlariga duchor bo'lish muammolari yashash turiga yoki ba'zi bir o'zgariahlarni keltirib chiqaradigan qobilyatlarga yoki organlarga bog'liq.
Jamiyatning nogironligi bo'lgan shaxslarga munosabati har doim rivojlanishing ma'lum bir bosqichining iqtisodiy va axloqiy yetukligini aks ettirgan. Tarixiy va sotsiologik tahlillar nogironligi bo'lgan shaxslarga nisbatan u yoki munosabatni shakllantirdi.
Hozirgi vaqtda nogironlik muammosi bir qator ijtimoiy muammolar ichida alohida o'rin tutadi. Birlashgan millatlar tshkilotining ma'lumotlariga ko'ra ,1990-yillarning boshlarida dunyoda 500 minga yaqin nogironlar bor edi. Bu dunyo aholisining 10% ni tashkil qiladi. Rivojlangan mamlakatlarda bu ko'rsatkich global o'rtacha ko'rsatkichdan yuqori: Qo'shma Shtatlarda aholining taxminan 20% nogironlardir. JSST hisob kitoblarga ko'ra nogironligi bo'lgan shasxlar soni ortib bormoqda.
Davlat mehnat inspeksiyasining ma'lum qilishicha bugun O'zbekistonda 750 mingdan ortiq nogironligi bo'lgan shaxslar bor, ularning 220 ming nafari yoki 29.4 foizi mehnat faoliyatining muayyan turlarini bajarishga layoqatli hisoblanadi. "Yagona mehnat milliy tizimi" idoralararo dasturiy apparat kompleksi bazasidan olingan ma'lumotlariga ko'ra, hozirgi kunda 27 ming nafar nogironligi bo'lgan shaxslarning 12,3 foizini tashlil etadi . Nogironligi bo'lgan shaxslarni ishga joylashtirish masalasida qator ishlar qilinayotganligoga qaramay, mutaxasislar bu borada kamchiliklar talay ekanini ta'kidlamoqda.
Oʼzbekiston Respublikasi “Nogironligi boʼlgan shaxslarning huquqlari toʼgʼrisida”gi Qonuni bilan nogironligi boʼlgan shaxslarning qadr-qimmatini, ularning mustaqilligini, tanlash erkinligini hurmat qilish, nogironlik belgisiga koʼra kamsitilishga yoʼl qoʼymaslik, insonning huquq va erkinliklarini amalga oshirishdagi imkoniyatlar tengligi, nogironligi boʼlgan bolalarning rivojlanayotgan qobiliyatini va oʼz individualligini saqlab qolish huquqini hurmat qilish, obyektlar va xizmatlarning qulayligi va nogironligi boʼlgan shaxslarni jamiyat va davlatning hayotiga jalb etish kabi nogironligi boʼlgan shaxslarning huquqlarini taʼminlashning asosiy prinssiplari mustahkamlab qoʼyilgan. "Nogironligi bo‘lgan shaxslarning huquqlari to‘g‘risida"gi qonunni haqli ravishda milliy qonunchilikning yutug‘i deb hisoblash mumkin, chunki ilk bor nogironlik ijtimoiy himoya yoki tibbiyot muammosi emas, balki birinchi navbatda inson huquqlari muammosi sifatida ta’riflanadi. Asosiy yangiliklardan biri, bu — ilgari O‘zbekiston qonunchiligida bo‘lmagan «nogironlik belgisiga ko‘ra kamsitish» tushunchasidir.