2. 1-mavzu. Ishlab chiqarish jarayoni va uning natijalari


Download 0.61 Mb.
bet2/15
Sana23.03.2023
Hajmi0.61 Mb.
#1287722
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15
Bog'liq
2.1 Mavzu

Ishlab chiqarish jarayonida bevosita qoilaniluvchi barcha resurslar ishlab chiqarish omillari deyiladi. Iqtisodiyotning tizimi va shaklidan qat’iy nazar ishlab chiqarish sodir boiishi uchun uchta omil: ishchi kuchi, mehnat qurollari va mehnat predmetlari boiishi shart. Bundan ko‘rinadiki, ishlab chiqarish omillari, iqtisodiy resurslardan farqli oiaroq, o‘z ichiga faqat ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish jarayonida bevosita ishtirok etuvchi unsurlami oladi. Misol uchun, iqtisodiy resursning muhim tarkibiy qismlaridan hisoblangan pul resurslari iste’mol mollari zaxiralari ishlab chiqarish jarayonida bevosita qoilanilmaganligi sababli, ishlab chiqarish omili boia olmaydi. Ishlab chiqarish omillarining mohiyatini yanada kengroq tushunish uchun ulaming har biriga alohida ta’rif berib o‘tamiz.
Ishchi kuchi deb insonning mehnat qilishga bo‘lgan aqliy va jismoniy qobiliyatlarining yig‘indisiga aytiladi. Ishchi kuchi mehnat qobiliyatiga ega boigan kishilar uchun xosdir. Lekin ishchi kuchi insonning o‘zi emas yoki uning mehnati ham emas, uning mehnatga boigan qobiliyatidan iboratdir.
Mehnat qurollari deb, inson uning yordamida tabiatga, mehnat predmetlariga ta’sir qiladigan vositalarga aytiladi. Bularga turli xildagi mashinalar, stanoklar, traktorlar, qurilmalar, uskunalar va boshqalami misol keltirish mumkin.
Mehnat predmetlari esa bevosita mehnat ta’sir qiladigan, ya’ni mahsulot tayyorlanadigan narsalardir. Yer, suv, xomashyo va boshqa turli materiallar mehnat predmetining asosiy turlarini tashkil etadi. Mehnat predmetlari tabiatda tayyor holda uchrashi mumkin yoki oldingi davrdagi mehnat mahsuli, ya’ni xomashyo boiishi mumkin. Masalan, tabiatda o'sib turgan turli xil o‘simliklar, daraxtlar, o‘rmonlar, yer osti boyliklari va boshqalar tabiatda tayyor uchraydigan mehnat predmeti boisa, qazib olingan temir, mis, qo‘rg‘oshin, neft, ishlab chiqarilgan paxta g‘alla sut kabi mahsulotlar inson mehnati ishlovidan o‘tgan xomashyolardir.

Download 0.61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling