2. Asosiy fondlarning yemirilishi va amartizatsiyasi. Asosiy fonlardan foydalanish ko‘rsatkichlari

К_yk= 144⁄ 2 = 0,72

Korxonada asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishni to‘liq baholash uchun ekstensiv ko‘rsatkichlardan tashqari, ularning quvvat boyicha yuklanish tabiatini o‘rganish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bu yerda yuqorida aytib o‘tilganidek, texnologik uskunalar amaldagiunumdorligining, ya’ni texnik asoslangan progressiv unumdorlikning normativ unumdorlikka nisbati asosida, ya’ni uskunalardan intensiv foydalanish koeffitsiyentidan foydalanish, uni quyidagi formula boyicha hisoblash mumkin:

К_int. = I.chh_aq : I.ch_meyor

Bu yerda:

I.chh_aq– vaqt birligida uskunada ishlab chiqarilgan haqiqiy mahsulot miqdori;
I.ch_meyor – vaqt birligida uskunada texnik jihatdan asoslangan mahsulot ishlab chiqarish normasi.
Uskunadan integral foydalanish koeffitsiyentiuskunadan ekstensiv va intensiv foydalanish koeffitsiyentlarining ko‘paytmasi orqali aniqlanib, uning vaqt va quvvat boyicha band bo‘lishini (foydalanilishini) kompleks xarakterlaydi.Bizning misolimizda Keks=0,71 va Kint=0,8 bo‘lganligi tufayli, uskunadan integral foydalanish koeffitsiyenti quyidagiga teng bo‘ladi:


К_integ= К_int×К_еks=0,8×0,71=0,57

Bu ko‘rsatkich uskunalardan ham ekstensiv ham intensiv foydalanishdagi kamchiliklarni birgalikda aniqlaydi. Ushbu ikki omil ta’siri natijasida stanoklar soatiga 0,57 % ishlatilgan.

Asosiy fondlarning yangilanish koeffitsienti (К_ya). Bu ko‘rsatkich yangi qurilgan yoki sotib olingan asosiy ishlab chiqarish vositalarining qiymatini (Av_ya) yil oxirida mavjud bo‘lgan asosiy vositalar qiymatiga (Av_y.ox.) taqsimlash yo’li bilan aniqlanadi.


К_ya = (Av_ya : Av_y.ox.) х 100 %

Asosiy vositalarning korxonadan chiqib ketishi koeffitsienti (К_ch). Bu ko‘rsatkich korxonadan chiqib ketgan asosiy vositalar qiymatini (Cha_s.vos) yil boshida mavjud bo‘lgan asosiy vositalar qiymatiga (Av_y.bosh.) taqsimlash yo’li bilan aniqlanadi: