2. Asosiy fondlarning yemirilishi va amartizatsiyasi. Asosiy fonlardan foydalanish ko‘rsatkichlari

К ;

Bu erda:
К – sex yoki uchastkaning qabul qilingan o‘lchov birligidagi ishlab chiqarish quvvati;

n – sex yoki uchastkadagi ilg‘or uskunalar soni;
– etakchi uskunadan foydalanish mumkin bo‘lgan maksimal ish vaqti fondi, soat;
М_т – etakchi uskunada mahsulot tayyorlashning progressiv mehnat sig‘imi, meyori, soat.
Amaliyotda ishlab chiqarish quvvati va uskunalarning yuklanishini hisoblashda ba’zida xatolar, ular o‘rtasidagi farqni sezmaslik hollari ham uchrab turadi. Korxona quvvati asosiy ishlab chiqarish fondlari, yangi texnika va aniqlangan zahiralardan foydalangan holda mahsulot ishlab chiqarish mumkin bo‘lgan maksimal darajani tavsiflaydi, uskunalarning yuklanishni hisoblash natijalari esa, ushbu quvvatlardan rejadagi davrda foydalanishning darajasini aniqlaydi.
Demak, ular o‘rtasidagi prinsipial farq shundaki, birinchi holatda korxona ishlab chiqarishi mumkin bo‘lgan mahsulotlarning maksimal darajasi aniqlansa, ikkinchi holda mazkur davr mobaynida uskunalardan qanchalik foydalanilishi aniqlanadi.
Ishlab chiqarish dasturining korxonada mavjud bo‘lgan quvvatlarga mos kelishini aniqlash uchun, o‘rtacha yillik ishlab chiqarish quvvati hisoblab topiladi.Korxona asosiy ishlab chiqarish fondlarining o‘rtacha yillik qiymati (F_o‘rt) quyidagi formula asosida aniqlanadi:


F_кТ₁ - F_ch T₂
F_o‘rt = F_ybq + ------------------;
12
Bunda:
F_ybq – as. i/ch fondlarining yil boshidagi qiymati;
F_к – yil davomida kelib tushgan (foydalanishga topshirilgan) as. i/ch fondlari qiymati;
F_ch – yil davomida ishlab chiqarishdan chiqarilgan (yo’qqilingan) as. i/ch fondlari qiymati;
Т₁ – foydalanishga topshiriluvchi as. i/ch fondlarining amalda bo‘luvchi o‘rtacha muddati (oylarda), qabul qilingandan keyingi oydan boshlab;
Т₂ – ishlab chiqarishdan chiqarilgan (yo’qqilingan) as. i/ch fondlari foydalanilmaydigan o‘rtacha muddat (chiqarilgan oydan boshlab toki yil oxirigacha);
Asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishni yaxshilash bilan bog‘liq bo‘lgan mazkur chora-tadbirlar, ko‘pincha ishlab chiqarish quvvatlari balansini tuzish yo’li bilan amalga oshirilib, korxonaning ishlab chiqarish quvvatlari va ularni ta’minlash manbalariga bo‘lgan ehtiyoji aniqlanadi.