2. Davlatning narx siyosati va Boshqarish usullari

Bozor narxining asosiy xususiyatlari ularning doimo o‘zgarib turish qobiliyatidir. Narxlar hech qachon sababsiz o‘zgarmaydi. Yuqori narxlar esa yuqori sifatli, yangi iste’mol qobiliyatiga ega bo‘lgan tovarlarga o‘rnatiladi. Tovarning raqobatbardoshligi va bozordagi o‘rni narx darajasiga bog‘liqdir. Narx belgilash maqsadlari: bozor ulushini ko‘paytirish, qisqa vaqt ichida eng ko‘p foyda olish, yuqori foyda normasini uzoq muddat saqlab qolishdan iborat.

Narxlar mexanizmi ishlab chiqarilayotgan mahsulot miqdorini ko‘paytirishgina emas, balki ishlab chiqarishning eng tejamli usullarini ishlashni ham rag‘batlantiradi. Narxlarning uchinchi vazifasi ikkinchisi bilan chambarchas bog‘liq. Bu daromadlarnig taqsimlanishiir. Tovar ishlab chiqarish sharoitida xo‘jalik faoliyati ishtirokchilari oladigan daromadlar ular o‘z shaxsiy yoki ishlab chiqarish iste’mollarini ko‘plab sotadigan yoki sotib oladigan tovarlar va xizmatlarning narxlariga bevosita bog‘liq bo‘ladi. Narxlarning to‘rtinchi vazifasi alohida korxonalarga va xo‘jalik sohalariga ishlab chiqarish omillarini taqsimlashdir.

Narx va iste'molchilar o'rtasida juda yaqin munosabat mavjud bo'lib, uni iqtisodiy tamoyillar bilan izohlash mumkin: talab qonuni, talabning narx egiluvchanligi, bozor segmentatsiyasi. Talab qonuni shuni ko'rsatadiki, iste'molchilar odatda yuqori narxlardan ko'ra arzon narxlarda ko'proq tovarlar sotib oladilar. Biroq, har bir mahsulot "narx-miqdor" munosabatlariga javob bera olmaydi. Ayrim mahsulotlarga bo'lgan talab shundayki, ma'lum sharoitlarda yuqori narxlar ko'proq aylanmani ta'minlaydi. Bunday tovarlar bozorning ma'lum segmentlari uchun mo'ljallangan - bu qimmatbaho avtomobillar , kemalar, zargarlik buyumlari, mo'yna va boshqalar.

Talab darajasining pasayib borishi narxlarning yuqori chegarasidan dalolat beradi, ya'ni bu chegaradan yuqori bo'lsa, tovar ayirboshlash umuman mumkin bo'lmaydi. Ammo iste'molchilar mahsulotni tasavvurida yagona qat'iy narxda kuzatib boradilar. Marketingning vazifasi bozor tomonidan belgilangan chegaralar doirasida maqbul narxlarni topishdir. Ko'pgina kompaniyalar talabning o'zgarishini bozorlardagi turli narxlarni , raqobatchilar narxlarini o'rganish, statistik tahlil usuli, grafik ekspert baholash usullarini o'rganish orqali o'xshash tovarlarning narx darajasini tekshirish orqali o'lchashga harakat qilishadi.