2. Davlatning narx siyosati va Boshqarish usullari

Umumiy xarajatlar doimiy va o'zgaruvchan xarajatlar yig'indisidan, shuningdek, ishlab chiqarishning marjinal (marjinal) xarajatlaridan iborat. Bu xarajatlar ishlab chiqarish hajmi oshgan (kamaygan) hollarda mahsulot birligiga to'g'ri keladigan umumiy xarajatlarning o'sishini (kamayishi) ifodalaydi. Shunday qilib, kompaniya xarajatlarining tuzilishi , dinamikasi va miqdori narx uchun minimal darajadir, chunki bu xarajatlardan past narx hech qanday foyda keltirmaydi.

Narxni belgilashda kompaniya xarajatlarning umumiy rasmini ko'rib chiqadigan va hech qanday yo'qotishlarga duchor bo'lmasligini ta'minlaydigan tahlil usulidan foydalanadi. Bunday tahlil narxlarni aniqlashda foydali vosita hisoblanadi. Lekin sof ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi sharoitida uni qo'llash o'zgaruvchan xarajatlarni oson hisoblash mumkin bo'lganda yaxshi natijalar beradi. Zararsizlik tahlilida asosiy e’tibor mahsulot sotish hajmi, umumiy tushumning umumiy xarajatlarga teng bo‘lgan nuqtasi , ya’ni foyda yoki zarar yo‘qligiga qaratiladi.

Aksariyat kompaniyalar mahsulotlarning sotish narxini aniqlash uchun oddiy formulalardan foydalanadilar. Formulalar bo'yicha narx belgilash, narx belgilashning boshqa umumiy usullari kabi, birinchi navbatda foydaga qaratilgan va talabni hisobga olmaydi. “O‘rtacha xarajatlar qo‘shimcha foyda” tamoyiliga asoslangan narx belgilash tovar tannarxiga ma’lum marja qo‘shishdan iborat bo‘lib, narx belgilashning eng oddiy usuli hisoblanadi. Magistrning narxi mahsulot turiga qarab juda katta farq qiladi. Shuningdek, tovarning ishlab chiqaruvchidan yakuniy iste'molchigacha bo'lgan yakuniy narxi ulgurji va chakana savdoning yakuniy narxini ifodalaydi.

Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida narxlar ahamiyatining ortib borishi kuzatilmoqda, chunki mana shu davrda umumiy ishlab chiqarish hajmi, xarajatlar oshishi iqtisodiy qiyinchiliklar bilan uyg‘unlashib ketmoqda. Moliyaviy va bank boshqarish tizimlarining susayishi, transport va milliy iqtisodiyot tarmoqlarining kuchsizlanishi narx raqobatini oshirib yubordi. Narxlar darajasi ko‘p hollarda xaridor tomonidan belgilanadi. Savdogar uchun marketing tizimida narx siyosatini olib borish birmuncha cheklangan. Ma’lumki, yuqori daromadli rivojlangan ba’zi bir mamlakatlarda narxning pasayishi sifatning yomonligidan dalolat beradi. Shuning uchun narx pasayishi shu davlatlarda korxona mavqeyini bozorda mustahkamlamaydi, balki uni raqobatdoshlilik darajasini pasaytiradi. Xaridorlar ana shu davlatlarda yuqori sifatli mahsulotlarni yuqori narxda sotib olishga intiladilar. Hozirda narx raqobati asta-sekin narxsiz raqobatlarga o‘z o‘rnini bo‘shatib bermoqda. Marketingda narx siyosatini boshqarish masalasi u amal qilib turgan narx strukturasiga bog‘liq. Albatta, marketing - miks vositalari o‘rtasida juda katta farq mavjud. Kommunikativ va distribyutorlik siyosati kabi vositalar mahsulotning bozordagi yutug‘i uchun kerak bo‘lgan shartlardir